Jakie są rodzaje kolagenu i jaki wybrać?

Jakie są rodzaje kolagenu?

Wyróżnia się cztery rodzaje kolagenu: kolagen rybi (morski), kolagen wołowy (bydlęcy), kolagen wieprzowy i kolagen drobiowy. Rodzaj kolagenu określa, z jakiego źródła został pozyskany kolagen. Rodzajów kolagenu nie należy mylić z typami kolagenu.

Z definicji, kolagen to główna substancja podporowa występująca w skórze, kościach, zębach, ścięgnach, więzadłach, a nawet narządach wewnętrznych ludzi i zwierząt. Ze względu na różne miejsca występowania i odmienne funkcje, w jego budowie możemy znaleźć pewne rozbieżności, co daje nam aż 29 różnych typów kolagenów. Najbardziej rozpowszechnionymi typami tego białka są: typ I, II i III.

W suplementach diety pod hasłem „kolagen” mogą kryć się różne formy „białka młodości’, w zależności od stopnia hydrolizy i wielkości cząsteczek, co wpływa na ich przyswajalność w organizmie. Wyróżniamy zatem:

• kolageny natywne – białka o dużych cząstkach (ok. 300 kDa) nierozpuszczalne w wodzie, uzyskiwane bez dodatkowej obróbki chemicznej – w tym żelatyny (15 do 250 kDa) – rozpuszczalne w wodzie.
• hydrolizaty (peptydy) – produkty rozpadu dużych białek, posiadają wyraźnie mniejsze cząsteczki (0,3–8 kDa).

Ze względu na pochodzenie wyróżnia się wspomniane wcześniej białka kolagenowe pozyskane z ryb, bydła, drobiu i trzody chlewnej.

Rodzaje kolagenu

Poznaj rodzaje kolagenu, właściwości i z czego powstają suplementy diety z kolagenem.

Kolagen rybi

Wysokiej jakości kolagen typu I i II pozyskiwany z ryb, a dokładniej z pozostałych skór, szkieletów, łusek, płetw, czy rybich więzadeł. Producenci stosują różne nazwy: kolagen rybi, kolagen morski, kolagen norweski i marine collagen, ale jest to finalnie ten sam produkt, czyli białko pozyskane z ryb.

Kolagen rybi posiada wiele zalet, a mianowicie:

• Wykazuje niską antygenowość – rzadziej wywołuje reakcje uczuleniowe.
• Jest biokompatybilny – kolagen rybi, to taki dobrze dopasowany „zamiennik” kolagenu ludzkiego (są strukturalnie podobne).
• Wchłanianie kolagenu rybiego zachodzi dużo wydajniej (nawet 1,5 razy lepiej) niż w przypadku białka bydlęcego i wieprzowego.
• Cechuje się też wyższą biodostępnością, czyli jest efektywnie przyswajany i transportowany do krwiobiegu.
• Dobrze rozpuszcza się w wodzie, dzięki czemu łatwo podać go w różnych postaciach suplementu – np. kolagen do picia.
• Jest przyjazny dla środowiska, gdyż łatwo ulega biodegradacji, a jego produkcja jest wydajniejsza i mniej kosztowna niż np. kolagenu wołowego.
• Jest akceptowalny przez różne ruchy religijne.

Surowcem do pozyskania kolagenu morskiego jest odpad z pozostający z przetwórstwa rybnego (ok. 2/3 połowu jest traktowane jako odpad!). Białko kolagenowe stanowi do 80% masy skór i do 50% masy rybich łusek.

Pojawia się coraz więcej badań klinicznych na temat skuteczności kolagenu rybiego i jego wykorzystania w postaci biomateriałów. Hydrolizaty kolagenowe z łusek rybich posiadają masy cząsteczkowe w zakresie 2000 – 20000 Da. Im niższa masa cząsteczkowa, tym lepiej kolagen przenika barierę jelitową.

Kolagen wołowy

Szeroko wykorzystywany rodzaj kolagenu, ze względu na wysokie spożycie mięsa bydlęcego. Wraz z kolagenem wieprzowym stanowi 95% całej produkcji kolagenu. Pozyskiwany jest głównie ze ścięgien i kości bydła.

Skóra bydlęca jest dobrym źródłem kolagenu, jednak zawiera dodatkowe struktury: naczynia krwionośne, limfatyczne, mieszki włosowe i gruczoły potowe, które nie są pożądane. Trzeba się ich pozbyć, co wpływa na złożoność oraz długość procesu pozyskiwania kolagenu z bydła.

Kolagen bydlęcy wykazuje dużą trwałość enzymatyczną i termiczną. Obecnie opracowane metody produkcji kolagenu wołowego cechują się wysoką wydajnością i dość niskim kosztem, jednak na cenę surowca mają też wpływ rygorystyczne wymagania co do sposobu chowu bydła i stosowanych pasz.

Bydło może być pozyskiwane z terenów nigdy nieobjętych chorobą prionową (m.in. gąbczastą encefalopatią bydła tzw. chorobą szalonych krów) plus chów bydła musi być zamknięty.

Kolagen wołowy posiada pokaźną liczbę badań klinicznych, które sugerują jego pozytywny wpływ na stan skóry. Masa cząsteczkowa peptydów w hydrolizatach wołowych waha się w przedziale 1000-10 000 Da. Kolagen wołowy nie jest tolerowany przez niektóre wyznania religijne.

Kolagen wieprzowy

Obok wołowego, jeden z najczęściej wykorzystywanych kolagenów ze względu na dużą popularność wykorzystania trzody jako pożywienia. Głównym źródłem kolagenu wieprzowego są odpady w postaci skór i kości zwierząt.

Często spotykany w preparatach jako kolagen natywny (głównie kolagen typu II pozyskiwany z kości i chrząstek). Białko wieprzowe wykazuje dobrą biokompatybilność, jednak stwarza większe ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych (ok. 3% populacji) niż w przypadku kolagenu rybiego.

Proces pozyskiwania kolagenu wieprzowego jest trudny i cechuje się gorszą wydajnością, co wyraźnie podnosi koszty jego produkcji. Jako produkt pochodzenia wieprzowego może być zakazany przez niektóre nacje religijne. Hydrolizaty wieprzowe posiadają wielkość cząsteczek w zakresie 1000-10 000 Da.

Kolagen drobiowy

Pozyskiwany najczęściej z odpadu pozostałego podczas mechanicznego oddzielania mięsa z kurczaka – skóry, łapki, chrząstki, kości. Ze skór otrzymujemy głównie kolagen typu I.

Cechuje się on dobrą biokompatybilnością. Metody pozyskiwania kolagenu z kurcząt są czasochłonne i mało wydajne, co dodatkowo podnosi koszt produkcji. Ponadto generuje dużą ilość problematycznych kwaśnych i alkalicznych ścieków. Wielkość cząsteczek hydrolizatu to 1000–5000 Da.

Kolagen można pozyskiwać również z ludzkich zwłok. Mniej drastyczną alternatywą jest wykorzystanie ludzkiej tkanki tłuszczowej uzyskanej po zabiegu liposukcji. Stanowi to najbardziej kompatybilne źródło kolagenu.

Kolagen rybi czy wołowy – który lepszy?

Oba kolageny posiadają wady i zalety. Kolagen rybi cechuje się mniejszymi cząsteczkami, dzięki czemu wchłania się szybciej. Białko wołowe robi to wolniej, ale równie skutecznie. Wpływ obu rodzajów kolagenu na skórę czy stawy jest dość dobrze zbadany w badaniach klinicznych.

Zarówno jeden jak i drugi wykazuje dobrą biokompatybilność i immunogenność, choć brak antygenu alfa-gal w kolagenie rybim zmniejsza ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych objawów tego zespołu.

Oba pozyskiwane są z odpadów, co sprzyja ochronie środowiska. W przeciwieństwie do kolagenu bydlęcego kolagen morski jest zgodny z poglądami różnych nacji religijnych. Kolagen rybi może dawać charakterystyczny rybi posmak, szczególnie w preparatach zawierających czysty kolagen.

Jaki kolagen dla wegan?

Dla wegan pozostają alternatywy w postaci suplementów zawierających mieszankę aminokwasów w 100% stworzone z białka roślinnego lub tzw. boostery kolagenu, bogate w antyoksydanty.

Kolagen znajduje się tylko w źródłach zwierzęcych, nie ma go w owocach, strączkach i warzywach. Są to jednak doskonałe źródła przeciwutleniaczy, m.in. witaminy C, która bierze udział w produkcji kolagenu w organizmie.