Jak dbać o wątrobę na co dzień?

Jakie funkcje w organizmie pełni wątroba?

Wątroba jest krytycznym organem organizmu, odpowiedzialnym za szereg funkcji, które głównie wspierają metabolizm, trawienie, odporność, detoksykację jak i również magazynowanie witamin i składników mineralnych.

Jakie są główne funkcje wątroby w organizmie?

Produkuje żółć

Żółć jest płynem, który wspomaga wydalanie substancji, które nie są filtrowane przez nerki. Pomaga również wchłaniać i trawić tłuszcze. Składa się głównie z wody, elektrolitów, soli żółciowych, kwasów żółciowych, cholesterolu, barwnika, bilirubiny, fosfolipidów oraz innych substancji.

Jest wydzielana z hepatocytów do kanałów żółciowych, gdzie przemieszcza się do przewodów wątrobowych. Wspomaga trawienie również w jelitach, a niewydalone składniki są ponownie przetwarzane przez bakterie jelitowe i transportowane znowu do wątroby.

Metabolizm witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

Witaminy ADEK rozpuszczają się w tłuszczach – bez wątroby nie moglibyśmy ich metabolizować oraz przechowywać na „cięższe czasy”. Wyżej wymienione składniki trafiają do wątroby w postaci chylomikronów lub VLDL. Wątroba “rozprowadza” te witaminy, tam, gdzie są potrzebne, np. witamina A może ulegać utlenianiu do siatkówki oka. Witamina D3 (niezależnie skąd pochodzi) musi przejść 25-hydroksylację w wątrobie, aby osiągnąć swoją funkcjonalną formę i móc działać tak jak to jest opisane w internecie.

Witamina E trafia do wątroby w postaci alfa i gamma-tokoferolu, który integruje się z VLDL lub HDL, a następnie jest “wysyłany” do krążenia. Wyjątkiem jest witamina K, która nie jest metabolizowana w wątrobie, jednak jej obecność jest niezbędna, ponieważ enzym wątrobowy gamma-glutamylokarboksylaza potrzebuje jej do tworzenia innych składników np. czynników krzepnięcia II, VII, IX, X.

Metabolizm leków

To jedna z ważniejszych funkcji wątroby. Wątroba przekształca w kilku fazach większość leków, głównie przy użyciu enzymów z rodziny cytochromu P450 (CP450). Dlatego podczas zażywania leków często trzeba unikać konsumpcji grejpfruta – który zmniejsza stężenie wyżej wymienionego enzymu i może powodować zaburzenia metabolizmu oraz zatrucie daną substancją.

Inne funkcje

Wątroba odgrywa rolę w funkcjonowaniu hormonów tarczycy, to właśnie w niej następuje odjodowanie T4 do T3. Dodatkowo zarządza ona syntezą prawie każdego białka osocza w organizmie np. albuminy, globuliny, białko C, białko S i czynniki krzepnięcia.

Czy wątrobę trzeba oczyszczać?

Nie, nie trzeba oczyszczać wątroby poprzez głodówki, rygorystyczne diety sokowe, specjalne herbatki czy kapsułki na detoks. Jest to niestety dosyć powszechny mit i nadużycie osób powiązanych ze zdrowiem. Niestety jest to o nabijanie ludzi w butelkę i dla wielu osób po prostu dochodowy biznes.

Najważniejsze w kontekście dbania o wątrobę będzie to co, napisałem niżej. Nie daj się nabrać na magiczne sztuczki, a dbaj o dietę, aktywność, podaż wody, a wątroba sama się oczyści – doskonale wie, jak to najefektywniej zrobić.

Jak dbać o wątrobę?

Niezależnie od utraty masy ciała i spożycia energii, zdrowa dieta skutecznie zmniejsza zawartość tłuszczu w wątrobie, chroniąc ją przed chorobami. Bardzo ważnym aspektem jest również regularna aktywność fizyczna. Idealnie gdyby było to połączenie treningów wydolnościowych cardio (wybierz swoją ulubioną np. rowerek, basen, bieganie, orbitrek) z treningami siłowymi.

Dieta dla wątroby

Twój jadłospis ma ogromny wpływ na to, jak się czujesz i jak funkcjonuje cały Twój organizm. Dzięki pożywieniu możesz mądrze zarządzać swoim ciałem, lub mu… zaszkodzić, dokonując niewłaściwych wyborów żywieniowych.

Co jeść dla zdrowia wątroby?

Dieta dla zdrowej wątroby powinna opierać się o:

• Owoce i warzywa: najlepiej gdyby było ich minimum 400 gramów dziennie, a idealnie >800 gramów dziennie z przewagą warzyw.
• Pełnoziarniste produkty zbożowe: To dobre źródło błonnika, witamin z grupy B oraz węglowodanów złożonych.
• Tłuste ryby: świetne źródło wielonienasyconych kwasów omega-3, które mają protekcyjny wpływ na wątrobie i pomagają jej się szybciej regenerować.
• Oliwę z pierwszego tłoczenia: Oliwa ma wysoki potencjał antyoksydacyjny, jest bardzo pożądanym elementem w diecie dla zdrowia wątroby.
• Częściowo odtłuszczony nabiał: Nabiał (np. mleko 1,5%) dostarcza do naszej diety dobrze wchłaniany wapń, białko, fosfor. Potrzebujemy wszystkich tych składników w odpowiednich ilościach, by wątroba mogła pracować w 100%.
• Rośliny strączkowe: Groch, fasola, soczewica – ich regularna konsumpcja zmniejsza ryzyko NAFLD (niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby).
• Pestki, nasiona (dyni, słonecznika): są bogate w błonnik, nienasycone kwasy tłuszczowe, przeciwutleniacze.

Czego unikać dla zdrowia wątroby?

Oczywiście u samej podstawy dbania o zdrowie leży aktywność fizyczna, najlepiej treningi siłowe połączone z aktywnością typu cardio.

Czy jednorazowa wysoka dawka alkoholu niszczy wątrobę?

Wątroba to organ zdolny do regeneracji, co z naszego punktu widzenia jest bardzo dobrą wiadomością. Alkohol powoduje uszkodzenia wątroby i gdyby nie mogła się zregenerować – to długo by nie funkcjonowała.

Jednak prawdopodobnie jednorazowa wysoka dawka alkoholu też pozostawia “ślad” na tym narządzie. Czy chcemy, czy nie to wątroba jest głównym miejscem, gdzie odbywa się metabolizm etanolu. Najwcześniejszą reakcją chorobową wątroby na nadmiar alkoholu jest jej stłuszczenie. Co później może przerodzić się w zapalne uszkodzenie oraz zwłóknienie.

Oczywiście im rzadziej i mniejsze ilości alkoholu będziemy spożywać, tym lepiej, jednak jednorazowe picie (nawet rzadkie) nie pozostanie obojętne dla naszego zdrowia i może uszkadzać długotrwale wątrobę.

Suplementacja wspierająca wątrobę

W kontekście zdrowia tego organu mamy co najmniej kilka suplementów o udowodnionym działaniu. Jednym z tych suplementów jest NAC (N-acetylocysteina), która ma właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i rozrzedzające śluz. Dostarcza cysteiny niezbędnej do produkcji glutationu. NAC wspiera procesy detoksykacji w wątrobie oraz prawdopodobnie może chronić zdrowe komórki wątroby podczas leczenia onkologicznego.

Następnym obiecującym suplementem jest ostropest plamisty, którego głównym bioaktywnym składnikiem jest sylimaryna. Badania pokazują, że sylimaryna ma działanie hepatoprotekcyjne głównie dzięki jej właściwościomy przeciwutleniającym i zdolności do hamowania powstawania wolnych rodników, szczególnie tych pochodzących z substancji toksycznych np. alkoholu.

Sylimaryna wiąże się z wolnymi rodnikami i zapobiega uszkodzeniu wątroby oraz tkanek. Reguluje również przepuszczalność błon komórkowych poprzez zakłócanie peroksydacji lipidów. Dodatkowo może działać jako chelator żelaza (wiąże żelazo i dezaktywuje) oraz zwiększa stężenie glutationu.

Kolejnym suplementem dla zdrowia wątroby jest resweratrol, głównie znany ze swojego pochodzenia – winogron. Jego główne działanie na omawiany organ jest związane z poprawą funkcji śródbłonka, obniżaniem ciśnienia krwi, poprawą stężenia glukozy na czczo oraz wrażliwości na insulinę. Redukuje on cytokiny zapalne, białko CRP i TNF-alfa. Sam w sobie jest przeciwutleniaczem i podobnie jak NAC, zmiata wolne rodniki, które mogą szkodzić wątrobie w nadmiarze.

Profilaktyka

Klasyka: lepiej zapobiegać, niż leczyć. Warto badać wątrobę i robić wszystko, by nie “utrudniać” jej funkcjonowania.

Jakie badania wątroby warto wykonać?

W mojej opinii warto chociaż raz do roku skorzystać z NFZ i zbadać podstawowe parametry zdrowia wątroby, do których należą:

• kreatynina,
• ALB,
• ALP,
• ALT,
• AST,
• BILT-T,
• GGTP.

Dodatkowo pomocnymi wskaźnikami będą również wskaźniki lipidogramu, czyli:

• cholesterol całkowity,
• trójglicerydy,
• cholesterol nie-HDL,
• cholesterol LDL,
• cholesterol HDL.

Czego nie lubi wątroba?

Wątroba nie lubi obciążenia od alkoholu, kalorycznych, ciężkostrawnych i tłustych pokarmów, nałogu i braku ruchu. Zresztą – nie tylko wątroba tego nie lubi, a cały Twój organizm. Dlatego u podstaw zdrowia zawsze leży odżywcza i różnorodna dieta oraz aktywność fizyczna.

Zdrowe nawyki dla wątroby

Case study – mój pacjent z NAFLD

U mojego pacjenta z NAFLD, o którym wspomniałem we wstępie, finalnie postawiliśmy na mądrą, rozłożona w czasie redukcję tkanki tłuszczowej z zachowaniem jak największej ilości mięśni. Przez 6 miesięcy zgubił 11 kg oraz 10 cm w talii. Zasady dietoterapii, które opisałem wyżej, sprawiły to, że ponowna wizyta u lekarza była tylko potwierdzeniem wyleczenia i tego, że obecnie wątroba jest w świetnym stanie. Nie potrzebne były żadne detoksy, magiczne napoje – a jedynie sprawdzone, naukowe metody.