Suplementy na cholesterol – co może pomóc?

Suplementy diety na obniżenie cholesterolu

Suplementy diety na obniżenie cholesterolu zawierają najczęściej w składzie: monakolinę K, berberynę, koenzym Q10, kwas foliowy, kwasy tłuszczowe omega-3, resweratrol, fitosterole, lecytynę i bergamotę. Ich stosowanie w połączeniu z dietą i aktywnością fizyczną mogą obniżyć poziom cholesterolu we krwi.

Monakolina K

Fermentacja drożdży i ryżu wytwarza kompleks substancji zwanych monakolinami, które mają uznane właściwości obniżające poziom lipidów. Jedną ze składowych tego kompleksu jest monakolina K.

Pozyskiwana z fermentowanego czerwonego ryżu (Red Yeast Rice), jest naturalnym statynopodobnym związkiem hamującym enzym HMG-CoA reduktazę – kluczowy enzym w syntezie cholesterolu w wątrobie. Mechanizm ten jest identyczny z działaniem lowastatyny, pierwszej syntetycznej statyny. Codzienne spożywanie monakoliny K obniża poziom cholesterolu LDL w osoczu od 15% do 25% w ciągu 6 do 8 tygodni.

• Porcja dzienna: Zgodnie z badaniami, efektywna dawka to 3–10 mg monakoliny K dziennie. Jednak suplementy na cholesterol mogą zawierać maksymalnie do 3 mg monakoliny K na dawkę.
• Czas stosowania: Pierwsze efekty redukcji złego cholesterolu można zaobserwować po 4–8 tygodniach stosowania.
• Przeciwwskazania i interakcje: Nie powinno się łączyć monakoliny K z syntetycznymi statynami, ponieważ zwiększa to ryzyko działań niepożądanych.

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku stosowania suplementów na cholesterol bez recepty oraz jednoczesnego stosowania:

• soku grejpfrutowego,
• cyklosporyny,
• inhibitorów proteazy HIV,
• fibratów,
• niacyny (witamina B3),
• kumaryny,
• antybiotyków makrolidowych,
• leków przeciwgrzybiczych.

Takie połączenie może powodować skutki uboczne podobne do statyn (np. bóle mięśni). Wybierając suplementy diety z monakoliną K należy zwrócić uwagę na standaryzację na zawartość monakoliny K w preparacie. Obecnie na rynku znajdziemy suplementy na cholesterol zawierające poniżej 3 mg monakoliny K, a to za sprawą rozporządzenia Komisji (UE) 2022/860 z dnia 1 czerwca 2022 r.

Z czym łączyć monakolinę K?

Działanie monakoliny K wspierają również:

• berberyna,
• koanzym Q10,
• wyciąg z karczocha,
• sylimaryna (150 mg),
• nienasycone kwasy tłuszczowe omega 3.

Berberyna

Berberyna działa wielotorowo – aktywuje kinazę AMPK, co zmniejsza syntezę cholesterolu w wątrobie i zwiększa ekspresję receptorów LDL na hepatocytach, przyspieszając ich usuwanie z krwi. Ponadto hamuje aktywność białka PCSK9 odpowiedzialnego za transport lipidów i w konsekwencji zwiększa wychwyt cholesterolu przez komórki wątroby, poprawiając wydajność procesu usuwania „złego” cholesterolu LDL z krwioobiegu.

• Porcja dzienna: 500–1500 mg dziennie, w dawkach podzielonych.
• Czas stosowania: Pozytywny wpływ na wysoki cholesterol obserwuje się po 8-12 tygodniach stosowania.
• Przeciwwskazania i interakcje: Nie zaleca się łączenia z lekami obniżającymi poziom cukru (np. metformina) i poziom cholesterolu, lekami na nadciśnienie i antybiotykami.
• Z czym łączyć berberynę? Berberyna zwiększa działanie monakoliny K, ich połączenie przynosi pozytywne skutki.

Koenzym Q10

Koenzym Q10 zmniejsza stres oksydacyjny, może poprawiać funkcję śródbłonka i wspiera funkcjonowanie mitochondriów. Leki na cholesterol (np. statyny) mogą obniżać poziom koenzymu Q10, co prowadzi do osłabienia i bólów mięśni. Dlatego też zaleca się suplementację Q10 podczas stosowania suplementów diety z monakoliną K.

• Porcja dzienna: 100–500 mg dziennie. Badania pokazują, że dawka koenzymu 400–500 mg/dzień, skutecznie obniża poziom cholesterolu całkowitego. Zauważono również korzystny wpływ na poziom cholesterolu HDL.
• Czas stosowania: Efekty pojawiają się po 4–8 tygodniach.
• Na co zwrócić uwagę? Najlepiej wchłania się w formie ubichinolu

Kwas foliowy

Witamina B9 wraz z witaminą B6 i witaminą B12 reguluje metabolizm homocysteiny, obniżając jej poziom. Jej nadmiar jest niezależnym czynnikiem ryzyka miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Porcja dzienna: 400–800 µg dziennie.

Czas stosowania: Długoterminowo, jako profilaktyka.

Na co zwrócić uwagę? Szczególnie polecany osobom z mutacją MTHFR. Wysokie dawki mogą maskować niedobory witaminy B12. Najlepiej przyjmować witaminę B9 rano podczas posiłku, aby zwiększyć jego przyswajalność. Warto zadbać o obecność witaminy C, która zapobiega procesom utleniania i obecność tłuszczów (np. z oliwy z oliwek, orzechów, ryb) wspomagających jego przyswajanie.

Kwasy omega-3

Oleje rybie są bogatym źródłem długołańcuchowych kwasów tłuszczowych omega-3: kwasu eikozapentaenowego (EPA) i kwasu dokozaheksaenowego (DHA). Zarówno EPA, jak i DHA mogą zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych poprzez różne mechanizmy.

Kwasy tłuszczowe omega-3 obniżają poziom triglicerydów, stabilizują błony komórkowe i wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Zwiększają poziom cholesterolu HDL oraz pozytywnie wpływają na układ krążenia.

• Porcja dzienna: 1000–4000 mg EPA+DHA dziennie.
• Czas stosowania: Efekty po 8–12 tygodniach stosowania.
• Na co zwrócić uwagę? Należy wybierać preparaty z wysoką zawartością EPA.
• Przeciwwskazania i interakcje: Kwasy omega-3 mogą wpływać na krzepnięcie krwi, dlatego zaleca się zachować szczególną ostrożność podczas jednoczesnego stosowania suplementów diety zawierających omega-3 wraz z lekami przeciwzakrzepowymi.

Resweratrol

Chroni śródbłonek naczyń i działa antyoksydacyjnie, przeciwpłytkowo, przeciwzapalnie i może wspierać zdrowie sercowo-naczyniowe poprzez modulację lipidów.

Porcja dzienna: 100–500 mg dziennie.

Czas stosowania: Długoterminowo.

Przeciwwskazania i interakcje: Nie należy łączyć resweratrolu z lekami przeciwzakrzepowymi, ponieważ może on zwiększać ryzyko samoistnych krwawień i tworzenia siniaków.

Lecytyna

Lecytyna może wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu poprzez mechanizmy takie jak emulgacja lipidów, modulacja metabolizmu lipidów w wątrobie oraz zwiększenie wydalania cholesterolu z żółcią.

Porcja dzienna: 1200–2400 mg dziennie.

Czas stosowania: Minimum 8 tygodni.

Na co zwrócić uwagę? Lecytyna, znana również jako fosfatydylocholina wspiera pracę wątroby.

Fitosterole

Fitosterole występują w częściach roślin bogatych w tłuszcz np. pestkach słonecznika, dyni i ziarnach sezamu swoją budową, jak i funkcjami przypominają cholesterol. Hamują wchłanianie cholesterolu w jelitach, dzięki czemu redukują poziom cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL w osoczu.

Ich skuteczność nie zależy od początkowego stężenia cholesterolu we krwi, zatem sprawdzą się u osób z niskim i wysokim wyjściowym poziomem cholesterolu LDL. Działanie fitosteroli nie jest długotrwałe i zanika po zaprzestaniu przyjmowania suplementów diety, zwykle po 7–10 dniach od przyjęcia ostatniej dawki.

Porcja dzienna: 1000–3000 mg dziennie. Dawki >3 g dziennie nie wykazują lepszych efektów, dlatego nie ma sensu stosowanie większych dawek.

Czas stosowania: Efekty mogą być widoczne już po 4 tygodniach stosowania. Warto zaznaczyć, że efekty u osób z cukrzycą i nadmierną masą ciała pojawiają się wolniej.

Na co zwrócić uwagę? Nadmierne spożycie nie zwiększa korzystnego efektu fitosteroli. Lepszą skuteczność wykazują firosterole w formie stałej, niż płynnej. Najlepszy efekt uzyskasz stosując suplementy diety z fitosteroli po dużym posiłku. Warto dodać, że są one również skuteczne uzupełnianie osób będących na diecie roślinnej.

Z czym łączyć fitosterole? Fitosterole świetnie sprawdzają się w połączeniu z beta-glukanami z owsa, otrębów owsianych, jęczmienia, otrębów jęczmiennych lub mieszanek tych źródeł. Zaleca się dołączenie 3 g beta-glukanów.

Bergamota

Hamuje proces utleniania cząsteczek cholesterolu LDL, zmniejsza produkcję cholesterolu w wątrobie i poprawia funkcję śródbłonka. Polifenole zawarte w bergamocie wzmacniają działanie i skuteczność leczenia statynami. Stanowią alternatywę dla pacjentów kardiologicznych, którzy nie tolerują wysokich dawek tych leków – jednak ich stosowanie musi być konsultowane z lekarzem.

Porcja dzienna: 500–1500 mg dziennie.

Czas stosowania: Minimum. 4 tygodnie.

Przeciwwskazania i interakcje: Jednoczesne stosowanie bergamoty z lekami zwiększającymi wrażliwość na światło może nasilać ryzyko reakcji skórnych. Składniki bergamoty mogą obniżać poziom glukozy we krwi. Chociaż nie potwierdzono tego efektu u ludzi, istnieje potencjalne ryzyko hipoglikemii u pacjentów stosujących leki przeciwcukrzycowe.

Leki obniżające cholesterol – kiedy są potrzebne?

Pacjenci, którzy nie są w stanie osiągnąć docelowych wartości cholesterolu poprzez interwencje w stylu życia, powinni rozważyć stosowanie preparatów na cholesterol bez recepty. Jeśli jednak mimo przyjmowania naturalnych preparatów na cholesterol i stosowania zdrowej diety, poziom cholesterolu we krwi dalej nie jest na odpowiednim poziomie, należy udać się do specjalisty i włączyć leki redukujące jego nadmiar – właściwe leczenie wymaga interwencji lekarza.

Jak dbać o prawidłowy poziom cholesterolu?

Utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu wymaga kompleksowego podejścia. Kluczowe jest nie tylko unikanie czynników podnoszących poziom LDL, ale również wprowadzanie elementów diety i stylu życia wspierających układ lipidowy oraz ogólną kondycję układu sercowo-naczyniowego.

Choroby układu sercowo-naczyniowego pozostają główną przyczyną zachorowań i zgonów na świecie. Miażdżyca, która leży u podstaw rozwoju chorób układu krążenia, jest chorobą zapalną charakteryzującą się dysfunkcją śródbłonka naczyń krwionośnych, gromadzeniem się lipidów w błonie wewnętrznej tętnic, w szczególności lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), werbowaniem komórek układu odpornościowego i reakcją zapalną.

Jedną z głównych przyczyn rozwoju miażdżycy jest podwyższony poziom cholesterolu we krwi. W ścianach tętnic zaczyna odkładać się cholesterol LDL, który następnie utlenia się i jest odczytywany przez organizm jako zagrożenie, które należy usunąć. Tworzy się stan zapalny, który werbuje kolejne makrofagi. Powstaje blaszka miażdżycowa, która coraz bardziej zmniejsza światło tętnicy. Blaszki mogą ulegać pęknięciu, co sprzyja powstawaniu skrzepów. Porwany przez nurt krwi, naderwany skrzep lib fragmenty blaszki, może doprowadzić do zablokowania przepływu krwi w układzie krążenia i doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu.

Dieta – co unikać, a co jeść?

Masz podwyższony cholesterol? Zacznij od diety, która odgrywa fundamentalną rolę w regulacji poziomu cholesterolu, wspiera prawidłowe funkcjonowanie serca, a także zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia i wysokiego ciśnienia krwi. To pierwszy krok do odzyskania i zachowania zdrowia.

1. Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych oraz tłuszczów trans (obecnych w margarynach utwardzonych, fast foodach, wyrobach cukierniczych i gotowych produktach przetworzonych). Zastąp je zdrowymi tłuszczami nienasyconymi, szczególnie bogatymi w kwasy omega-3 zawartymi w: tłustych rybach morskich (łosoś, makrela, sardynki), oliwie z oliwek, awokado, orzechach.
2. Sterole roślinne – spożycie steroli roślinnych (obecnych w orzechach, nasionach, olejach roślinnych) ma pozytywny wpływ na utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.
3. Jedz warzywa i owoce bogate w antyoksydanty, które chronią śródbłonek naczyń krwionośnych przed stresem oksydacyjnym. Im bardziej „kolorowy” talerz, tym zdrowiej.
4. Unikaj nadmiernego spożycia cukrów prostych, które mogą sprzyjać wzrostowi poziomu trójglicerydów i niekorzystnie wpływać na profil lipidowy.
5. Właściwa dieta powinna opierać się o produkty bogate w błonnik rozpuszczalny (płatki owsiane, siemię lniane, nasiona chia, warzywa strączkowe), który posiada właściwości obniżające cholesterol, redukcję jego wchłaniania w jelitach.
6. Aktywność fizyczna pomaga obniżyć ogólny poziom cholesterolu oraz trójglicerydów. Poprawia wrażliwość na insulinę i wspiera funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, chroni przed chorobami serca. Zaleca się co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo, np. szybki marsz, jazda na rowerze, pływanie czy jogging.
7. Redukcja nadmiernej masy ciała – nadwaga i otyłość, zwłaszcza otyłość brzuszna, są ściśle powiązane z zaburzeniami lipidowymi, insulinoopornością i przewlekłym stanem zapalnym. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu poziomu LDL i trójglicerydów oraz obniżenia HDL. Utrata już 5–10% masy ciała może znacząco poprawić parametry lipidowe i zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.