Rola witaminy B12 – objawy niedoboru i nieznane fakty

Witamina B12 to jedna z najważniejszych i niezbędnych witamin. Jej brak doprowadza do wyniszczenia organizmu, licznych zaburzeń, a nawet śmierci. Objawy jej niedoboru często są mylnie interpretowane jako objawy innych chorób, dlatego warto je dobrze poznać i rozpoznać je w porę.

Zwykło się twierdzić, że najbardziej zagrożone jej niedoborem są osoby na diecie roślinnej, jednak wystarczy odpowiednio zbilansowana dieta, by codziennie dostarczyć sobie odpowiednią dawkę kobalaminy. Paradoksalnie to osoby spożywające mięso często są dużo bardziej narażone na brak odpowiedniej ilości witaminy B12.

Rola witaminy B12 w zdrowiu człowieka

Najważniejszym zadaniem kobalaminy jest udział w procesie syntezy kwasów nukleinowych w komórkach, m.in. w szpiku kostnym, który jest odpowiedzialny za wytwarzanie komórek krwi. Innym jej ważnym zadaniem jest udział w wytworzeniu i prawidłowym rozwoju erytrocytów, czyli czerwonych ciałek krwi. Są to ważne dla zdrowia procesy, bowiem od ich prawidłowego przebiegu zależy nasze życie i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ponadto witamina B12 ma ogromny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego: bierze udział w tworzeniu neuroprzekaźników, od których zależy, m.in. szybkość kojarzenia faktów, zdolność uczenia się i zapamiętywania oraz kontrola apetytu, dobry nastrój i regulowanie hormonów.

Witamina B12 ma zatem pośredni wpływ na nasz nastrój, gospodarkę hormonalną, zdolność koncentracji i równowagę psychiczną. Inne zadania kobalaminy to: budowanie odporności organizmu, podnoszenie poziomu energii, wspomaganie pracy układu kostnego oraz mięśni, a także korzystny wpływ na przebieg ciąży. Ponadto wspomaga leczenie chorób umysłowych oraz niektórych chorób nowotworowych, AIDS, artretyzmu i stwardnienia rozsianego. Zalecana dzienna dawka B12 to 2 µg dla osób dorosłych; 2,2 µg dla kobiet w ciąży; 2,6 µg dla kobiet karmiących; 0,3 µg dla niemowląt oraz 0,05 µg na każdy kilogram ciała dla dzieci, przy czym dzienna dawka nie powinna przekroczyć 2 µg.

Objawy niedoboru witaminy B12

Jednym z poważniejszych objawów kobalaminy jest anemia. Jednak istnieją również takie zaburzenia, które na pierwszy rzut oka ciężko powiązać z witaminą B12. Należą do nich zaburzenia umysłowe, emocjonalne i układu nerwowego: przedłużające się osłabienie organizmu, notoryczne zmęczenie, gorszy nastrój i depresja oraz otępienie i apatia. Inne objawy to słaba odporność, zaburzenia hormonalne (nieregularne miesiączki lub ich zanik), niechęć do jedzenia, czyli tzw. jadłowstręt, utrzymujące się zaburzenia trawienia i biegunki, przedwcześnie starzejąca się skóra, blada i przesuszona cera, nawracające (mimo leczenia) wypryski skórne, palpitacje serca oraz osłabione czucie w palcach.

Objawy niedoboru witaminy B12 przy braku odpowiedniej suplementacji nasilają się i mogą doprowadzić do utraty poczucia równowagi, jasności umysłu oraz nieodwracalnego pogorszenia wzroku i całkowitej utraty czucia w dolnych kończynach ciała. Jednym z najbardziej charakterystycznych wskaźników niedoboru kobalaminy jest błyszczący i gładki język o intensywnej czerwonej barwie i pojawiających się na nim owrzodzeniach. 

Źródła kobalaminy

Istnieje wiele źródeł witaminy B12, wśród których najbogatszym jest mięso. Najwięcej kobalaminy znajdziemy w wątrobie wołowej (59 µg), mięczakach jadalnych – przede wszystkim ośmiornice i kałamarnice (49 µg), nerkach wołowych (31 µg) i wątróbce drobiowej (23 µg). Innym sposobem na przyswojenie witaminy B12 jest jej suplementacja, poprzedzona konsultacją lekarską w celu dobrania odpowiedniej dawki, bowiem zarówno niedobór, jak i nadmiar jest szkodliwy dla zdrowia. Poniżej znajduje się grafika pokazująca zawartość witaminy B12 w 100 g jadalnych części pokarmów. Warto zapamiętać zawarte w niej informacje.

Ciekawostki dotyczące witaminy B12

• To nie wegetarianie i weganie są najbardziej zagrożeni niedoborem B12. Dlaczego? Przede wszystkim z tego względu, że jak nikt inny dbają o jej prawidłowy poziom i najczęściej suplementują witaminę B12. Ponadto osoby spożywające mięso narażone są na jej utratę, ponieważ ich organizm jest często bardziej zakwaszony. Jest to spowodowane tym, że produkty mięsne mocno zakwaszają organizm. Warto podkreślić także, że nie każdy spożywa codziennie wątróbkę lub nerki czy serca wołowe, a samo mięso wołowe lub wieprzowe zawiera tylko 2 µg witaminy B12.

• Innym zaskakującym faktem jest to, że niedobór witaminy B12 może być maskowany przez prawidłowy poziom kwasu foliowego. Pełni on podobne funkcje i wraz z B12 wzajemnie wspierają swoje funkcje w sytuacji niedoboru jednego z nich. Jest to o tyle groźne, że przytoczone przez mnie wcześniej zaburzenia wynikające z niedoboru B12 będą się pogłębiać, przy jednoczesnym maskowaniu objawów przez kwas foliowy. Jak sprawdzić czy nie cierpimy na niedobór wit. B12? Wystarczy wykonać test paskowy w laboratorium i pamiętać, jeśli jesteście wegetarianami, że poziom tej witaminy w Waszym przypadku może być niższy i jeśli nie jest mniejszy niż 200 pikogramów (pg) na mililitr, to nie musicie się zbytnio przejmować.

• Czynniki zmniejszające poziom witaminy B12 we krwi: używki, np. alkohol, kawa, papierosy; tabletki antykoncepcyjne; stres; choroby przewlekłe; antybiotyki; zaburzenia wątroby; spożywanie dużych ilości mięsa.

• Najlepszym sposobem na utrzymanie odpowiedniego poziomu B12 jest suplementacja. Należy jednak wiedzieć, że nie każdy może stosować tabletki z B12. Istnieje bowiem coś takiego, jak enzym mukoproteinowy, który znajduje się w soku żołądkowym i jest odpowiedzialny za prawidłowe wchłanianie kobalaminy z pożywienia. Jednak jeśli dojdzie do zakłócenia jego produkcji, potrzebne będą doustne suplementy zawierające, oprócz B12, także ten enzym, który jest pozyskiwany od zwierząt. Dla wegan i wegetarian nie pozostaje wtedy nic innego, jak witamina B12 w formie zastrzyków. W jakich sytuacjach może dojść do utraty tegoż enzymu? W wyniku zaburzeń autoimmunologicznych, obecności pasożytów w organizmie, nadmiaru niekorzystnych bakterii lub operacji żołądka.

Teraz już wiesz, jakie są najczęstsze objawy i konsekwencje niedoboru witaminy B12. Warto zachować czujność i zawsze bacznie obserwować swój organizm. Pamiętaj, że przed rozpoczęciem suplementacji witaminy B12 dobrze jest sprawdzić jej aktualny poziom w organizmie. Możesz wykonać to badanie w wielu placówkach medycznych. Wyniki zawsze konsultuj ze specjalistą, który na ich podstawie pomoże dobrać ci odpowiednią dawkę preparatu z kobalaminą.