Chondroityna – właściwości, na co pomaga i jak ją stosować?

Chondroityna – co to jest?

Chondroityna jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do glikozaminoglikanów (GAG), czyli polisacharydów zbudowanych z aminocukrów i kwasu uronowego. W organizmie człowieka chondroityna wytwarzana jest endogennie i wchodzi w skład chrząstki stawowej (stanowi około 80% glikozaminoglikanów) oraz kości. Masa cząsteczkowa chondroityny w zależności od długości łańcucha waha się w przedziale od 50 do 100 kDa.

• Rola chondroityny w organizmie ludzkim obejmuje m.in.: zmniejszenie tarcia między stykającymi się powierzchniami stawowymi oraz zwiększenie wytrzymałości i elastyczności chrząstki w stawach.
• Chondroityna naturalnie występująca w chrząstce stawowej pomaga zapobiegać degradacji tkanek i zapewnia mechaniczne wsparcie dla stawów.
• Poza tym chondroityna zwiększa produkcję proteoglikanów i kwasu hialuronowego oraz przywraca lepkość mazi stawowej, dzięki czemu zapewnia poślizg w stawie.

Chondroityna w dużym stopniu odpowiada za zdolności chrząstki stawowej do wiązania wody i nawilżania stawów oraz wpływa na elastyczność, sprężystość i wytrzymałość tkanki chrzęstnej. Wykazano, iż chondroityna ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, dzięki czemu często przynosi ulgę w chorobach tkanki chrzęstnej.

Siarczan chondroityny

Siarczan chondroityny zaliczany jest do grupy wolno działających leków objawowych w chorobie zwyrodnieniowej stawów (SYSADOA). Wymagają one co najmniej kilkutygodniowego stosowania, a rezultat nie jest bezpośredni. Na rynku dostępne są nie tylko leki, lecz także liczne suplementy diety z siarczanem chondroityny w składzie.

Preparaty zawierające siarczan chondroityny (np. z chrząstki rekina) szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego i zwykle osiągają maksymalne stężenie w osoczu po upływie 4 godzin. Blisko 90% wchłoniętej dawki preparatu stanowią depolimeryzowane pochodne chondroityny. Chondroityna i jej pochodne są wydalane z organizmu wraz z moczem. Biodostępność siarczanu chondroityny po zastosowaniu doustnym wynosi około 10-20%, w zależności od źródła pochodzenia i budowy cząsteczkowej oraz długości łańcucha.

Jakie właściwości ma chondroityna?

Chondroityna ma właściwości:

• chondroprotekcyjne (poprawiające skład chrząstki stawowej),
• zmniejszające bóle stawów,
• poprawiające sprężystość, wytrzymałość i elastyczność stawów,
• wspomagające regenerację chrząstki stawowej,
• hamujące stan zapalny.

Chondroityna a choroba zwyrodnieniowa stawów

Przyjmowanie chondroityny może wspierać zdrowie stawów i ich funkcje oraz zmniejszać dolegliwości bólowe występujące podczas choroby zwyrodnieniowej stawów. Efekt stosowania siarczanu chondroityny jest widoczny dopiero po kilku tygodniach regularnego zażywania tej substancji czynnej.

Do podobnych wniosków doszli też autorzy najświeższej metaanalizy uwzględniającej 13 RCTs. W przypadku osób cierpiących z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych, przyjmowanie suplementów zawierających chondroitynę w postaci siarczanu zmniejsza intensywność bólu i poprawia funkcje fizyczne, w porównaniu z placebo.

Zgromadzone dowody naukowe wskazują, że wysoce oczyszczony siarczan chondroityny w dobowych dawkach wynoszących 400 mg, 800 mg i 1200 mg okazał się bezpieczny i skuteczny w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, kolanowego i dłoni. Wykazano korzystne działanie chondroityny na objawy choroby i zmiany strukturalne w obrębie układu ruchu. Chondroityna zmniejszała również ilość stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i efekty uboczne wynikające z ich przyjmowania.

Chondroityna lek

Chondroityna jest dostępna w postaci leku na receptę. Jedna kapsułka leku zawiera siarczan chondroityny w ilości 400-500 mg. Lekarze najczęściej przepisują lek zawierający tę substancję czynną w chorobach zwyrodnieniowych stawów (zwłaszcza kolanowych i biodrowych), aby zmniejszyć ból oraz stany zapalne. Siarczan chondroityny może nasilać syntezę proteoglikanów oraz kolagenu typu 2. Poza tym siarczan chondroityny może również zmniejszać konieczność stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych i w związku z tym minimalizować ich działanie niepożądane.

Suplementy diety zawierające chondroitynę

Na rynku dostępne są również suplementy diety zawierające siarczan chondroityny, zarówno jedno-, jak i wieloskładnikowe. Chondroitynę najczęściej można spotkać w postaci tabletek, kapsułek, proszku oraz płynu.

Większość suplementów diety z siarczanem chondroityny zawiera w swoim składzie również inne substancje czynne, które mogą łagodzić objawy u osób cierpiących na choroby stawów. Zalicza się do nich m.in.: glukozaminę, MSM, kolagen, kwas hialuronowy, ekstrakt z kadzidłowca (Boswellia Serrata) oraz witaminy C, D i K.

• Glukozamina zmniejsza tempo degradacji kolagenu oraz łagodzi objawy choroby zwyrodnieniowej stawów.
• MSM ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające może łagodzić bóle mięśni i stawów oraz poprawiać regenerację powysiłkową mięśni u osób uprawiających sport.
• Kolagen warunkuje prawidłową budowę tkanki chrzęstnej i może łagodzić stan zapalny, dolegliwości bólowe i obrzęk stawów u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów.

Jaki suplement wybrać? Dobrym pomysłem jest połączenie siarczanu chondroityny w jednym produkcie z innymi substancjami czynnymi, które mogą skutecznie łagodzić dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego.

Chondroityna i glukozamina

Siarczan chondroityny zaleca się przyjmować razem z siarczanem glukozaminy z uwagi na to, iż połączenie tych substancji czynnych powoduje aktywację znacznie większej liczby białek macierzy chrząstki stawowej niż każdy z preparatów stosowanych osobno. Chondroityna i glukozamina wykazują korzystne działanie chondroprotekcyjne, które wynika z uzupełniających się mechanizmów działania obydwu substancji czynnych. Badania kliniczne wykazały, że stosowanie chondroityny i glukozaminy razem zmniejsza uczucie bólu i sztywności stawów u osób zmagających się z chorobami stawów.

Kiedy warto suplementować chondroitynę?

Suplementacja chondroityny może być pomocna, gdy dotyka nas:

• choroba zwyrodnieniowa stawów,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• poranne zesztywnienie stawów,
• przeciążenie stawów (np. osoby uprawiające sport wyczynowy),
• nawracające infekcje pęcherza moczowego.

Warto podkreślić, iż siarczan chondroityny jest zalecany przez niektóre międzynarodowe towarzystwa naukowe:

• European League Against Rheumatism (EU-LAR) zaleca przyjmowanie siarczanu chondroityny w leczeniu zwyrodnienia stawów biodrowych, kolanowych i stawów ręki.
• Osteoarthritis Research Society International (OARSI) rekomenduje siarczan chondroityny jako skuteczny środek w chorobie zwyrodnieniowej kolan.
• European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO) zaleca siarczan chondroityny w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego i biodrowego.

Dawkowanie chondroityny

Zalecane dawkowanie chondroityny waha się od 800 mg do 1200 mg na dobę. Siarczan chondroityny można przyjmować w dawce pojedynczej lub w 2–3 dawkach po 400 mg.

Czas stosowania chondroityny w celu uzyskania wymiernych korzyści zdrowotnych jest zależny od stopnia degradacji chrząstki stawowej. Chondroitynę powinno się stosować zwykle od kilku do kilkunastu miesięcy. Chociaż chondroityna powinna dawać pierwsze efekty już po około 4 tygodniach stosowania.

Chondroitynę można również stosować w formie zastrzyków (np. w połączeniu z kwasem hialuronowym), aby złagodzić dolegliwości bólowe, poprawić ruchomość stawów i ich elastyczność. Iniekcje dostawowe należy przeprowadzać według indywidualnych zaleceń lekarza prowadzącego leczenie ortopedyczne.

Przeciwwskazania do stosowania chondroityny

Chondroityna jest zwykle dobrze tolerowana, jednak istnieje kilka przeciwwskazań do jej regularnego przyjmowania. Wśród głównych przeciwwskazań do stosowania preparatów zawierających chondroitynę wymienia się:

• nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu (zwłaszcza produkty pochodzenia morskiego),
• ciążę,
• karmienie piersią,
• choroby serca i nerek,
• upośledzoną czynność wątroby,
• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (np. klopidogrel, tiklopidyna, warfaryna, kwas acetylosalicylowy).

Badania na zwierzętach wykazały, że chondroityna w wysokich dawkach może działać przeciwagregacyjnie na płytki krwi, dlatego na wszelki wypadek nie powinno jej się łączyć z lekami przeciwzakrzepowymi.

Skutki uboczne

Siarczan chondroityny uważany jest za bezpieczny suplement diety dla organizmu ludzkiego. Gdy jest stosowany w zalecanych dawkach, rzadko wywołuje niepożądane skutki uboczne. Chondroityna zawarta w suplementach diety może u niektórych osób powodować łagodne skutki uboczne ze strony przewodu pokarmowego, takie jak:

• biegunka,
• nudności,
• wzdęcia,
• zaparcia,
• bóle i skurcze brzucha.

Oprócz tego mogą czasem wystąpić bóle i zawroty głowy oraz swędzące zmiany skórne. Można zmniejszyć ryzyko niepożądanego działania chondroityny, dzieląc zalecaną dobową dawkę na dwie mniejsze porcje stosowane o różnych porach dnia.

Źródła chondroityny z pożywienia

Chondroityna występuje naturalnie w tkankach zwierzęcych, zwłaszcza tkance łącznej. Tkanka chrzęstna znajdująca się na kościach zwierzęcych jest bogata w chondroitynę, dlatego wywary z kości są źródłem chondroityny. Jednak źródła pokarmowe dostarczają niewielkich ilości chondroityny w porównaniu z lekami i suplementami diety, które najczęściej pozyskiwane są z chrząstek rekina oraz chrząstek wołowych. Aby skutecznie wykorzystać jej działanie terapeutyczne należy zatem sięgnąć po lek lub wysokiej jakości suplement diety.