Selen i cynk a tarczyca – dlaczego warto je suplementować?

Tarczyca jest ważnym gruczołem w organizmie człowieka. Wytwarza hormony, które biorą udział w wielu procesach fizjologicznych. Zaniedbanie zdrowia tarczycy może skutkować nieprzyjemnymi dolegliwościami, dlatego warto o nią dbać, dostarczając organizmowi odpowiednie składniki.  

Cynk – jak wpływa na pracę tarczycy?

Mikroelementy to składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jednym z nich jest cynk, który odgrywa ważną rolę w wielu procesach biologicznych.

Funkcje cynku:

• wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego,
• pomaga w zachowaniu prawidłowych funkcji poznawczych,
• pomaga zadbać o skórę,
• bierze udział w ochronie DNA, białek i lipidów przed stresem oksydacyjnym,
• pomaga w utrzymaniu zdrowych kości.

Jaki wpływ na tarczycę ma cynk? Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, a także posiada właściwości przeciwzapalne. Wykazano, że wraz z obniżaniem się stężenia cynku we krwi, rośnie poziom przeciwciał przeciwtarczycowych, co potwierdza korzystny wpływ cynku na tarczycę. Cynk jest także składnikiem białek receptorowych T3, jego niedobór wpływa na nieprawidłowe wiązanie tego hormonu, co w konsekwencji powoduje obniżenie stężenia T3 i T4.

Selen i jego wpływ na tarczycę

Selen jest pierwiastkiem, który w dość dużych ilościach występuje w tarczycy. Wykazano, że wpływa na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego. Selen uczestniczy w budowie enzymu, dejodynazy, biorąc udział w przekształceniu tyroksyny (T4) w aktywny hormon – trójjodotyroninę (T3). Dlatego konsekwencją niedoboru selenu może być nieprawidłowa przemiana T4 w T3, co skutkuje obniżeniem T3 w krwi. Selen wykazuje właściwości antyoksydacyjne, chroni tarczycę przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników czy nadtlenku wodoru. Zmniejsza również aktywność zapalną.

Inne funkcje selenu:

• bierze udział w ochronie DNA, białek i lipidów przed stresem oksydacyjnym,
• wspiera pracę układu odpornościowego,
• przyczynia się do utrzymania prawidłowego stanu włosów i paznokci,
• przyczynia się do prawidłowego przebiegu spermatogenezy.

Co to jest i jak działa tarczyca?

Tarczyca to gruczoł dokrewny, położony w przednio-dolnej części szyi. Składa się z dwóch płatów i tzw. węziny. Od góry gruczoł tarczowy sąsiaduje z krtanią, a od dołu z tchawicą. Narząd okala łącznotkankowa torebka, która połączona jest z miąższem gruczołu. W skład tego miąższu wchodzą głównie pęcherzyki, wyścielone nabłonkiem, w którego komórkach syntetyzowane są hormony T3 i T4, a także komórki C odpowiadające za produkcję kalcytoniny. Tarczyca jest gruczołem bogato unaczynionym.

Jak działa gruczoł tarczowy? Zadaniem tarczycy jest produkowanie i wydzielanie do krwi hormonów: tyroksyny (T4), trójjodotyroniny (T3) i kalcytoniny. Procesy te są kontrolowane głównie przez tzw. sprzężenie zwrotne ujemne osi podwzgórze-przysadka. Przysadka mózgowa pobudzana jest przez podwzgórze za pomocą tyreoliberyny i stymulowana przez obniżone stężenie hormonów tarczycy we krwi. Wzmaga się wydzielanie hormonu TSH, który pobudza gruczoł do produkcji hormonów tarczycy. Rosnące ich stężenie hamuje pracę podwzgórza i przysadki, co prowadzi do zaprzestania produkcji TSH, efektem czego jest zahamowana produkcja hormonów tarczycy.

Hormony tarczycy odgrywają ważną rolę w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu organizmu ludzkiego. Wpływają na układ nerwowy, metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów czy gospodarkę wodno-fosforanową. Jeżeli hormony tarczycy nie będą na odpowiednim poziomie, dochodzi do zaburzeń pracy tarczycy, co może skutkować występowaniem chorób.

Niedoczynność i nadczynność tarczycy – kiedy warto suplementować cynk i selen?

Cynk i selen mogą wspomagać funkcjonowanie gruczołu tarczowego, zwłaszcza w przypadku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy. Suplementacja tych składników, zarówno w przypadku nadczynności, jak i niedoczynności powinna być skonsultowana z lekarzem. Specjalista ustali dzienne zapotrzebowanie oraz pomoże monitorować ewentualne reakcje organizmu.

Jak wybrać dobry suplement? Zwróć uwagę na kilka aspektów!

1. Dokładnie przeczytaj tabelę składników aktywnych. Wybieraj produkty o wysokiej zawartości interesujących Cię składników. Unikaj tych preparatów, które w swoim składzie mają dodatkowe substancje, np. sztuczne barwniki, aromaty i konserwanty.
2. Wybieraj produkty od znanych producentów, którzy regularnie sprawdzają swoje produkty w laboratoriach pod kątem zanieczyszczeń mikrobiologicznych i zgodności składników aktywnych z deklarowanymi wartościami. Ich produkty posiadają certyfikaty świadczące o bezpieczeństwie stosowania.
3. Zwróć uwagę na RWS, czyli Referencyjną Wartość Spożycia. Jest to wskaźnik, który informuje, w ilu procentach dzienna wartość spożycia produktu pokrywa zapotrzebowanie na dany składnik w ciągu dnia. Wskaźnik ten pomoże Ci również skontrolować, czy nie przekraczasz dziennego zapotrzebowania na konkretny składnik w przypadku stosowania kilku preparatów.

Hashimoto jako najczęstsza dysfunkcja tarczycy

Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, czyli choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Znacznie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. W przypadku tej choroby działanie układu immunologicznego jest upośledzone, przeciwko antygenom tarczycy wytwarzane są w nadmiernej ilości przeciwciała, następuje także niszczenie komórek pęcherzykowych tarczycy.

Czynnikami indukującymi chorobę Hashimoto są:

• czynniki genetyczne;
• czynniki środowiskowe, takie jak infekcje wirusowe i bakteryjne, stres, leczenie jodem radioaktywnym;
• inne choroby o podłożu autoimmunologicznym, np. łuszczyca czy toczeń rumieniowaty układowy;
• czynniki żywieniowe, takie jak niedobór selenu, nadmiar jodu, alergeny pokarmowe.

Diagnostyka choroby Hashimoto

Jeżeli zauważysz u siebie takie objawy jak nadmierne zmęczenie, ogólne osłabienie, suchość skóry, bóle stawów i mięśni czy obrzęk w okolicach gruczołu tarczowego, warto zgłosić się do lekarza w celu diagnostyki pod kątem chorób tarczycy. Badania, które warto w takim przypadku wykonać to:

• tyroksyna (T4),
• wolna tyroksyna (fT4),
• trijodotyronina (T3),
• wolna trijodotyronina (fT3),
• tyreotropina (TSH),
• aTPO i anty-TPO,
• aTG i anty-TG.

Dwa ostatnie badania (aTPO i anty-TPO oraz aTG i anty-TG) pozwalają na zdiagnozowanie chorób autoimmunologicznych tarczycy oraz jej stanów zapalnych.

Jak żyć z chorobą Hashimoto?

W przypadku choroby Hashimoto właściwa farmakoterapia jest najważniejszym elementem procesu leczenia. Warto jednak pamiętać o innych składowych, takich jak zdrowa dieta czy aktywność fizyczna. Dzięki tym czynnikom możliwe jest spowolnienie procesu zapalnego choroby, zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób współistniejących oraz poprawa samopoczucia i funkcjonowania pacjenta na co dzień. Ważnym aspektem są również regularne wizyty u specjalisty – endokrynologa i wykonywanie badań kontrolnych.

Niedobór cynku i selenu a choroby tarczycy

Niedobór cynku i selenu może wpłynąć niekorzystnie na funkcjonowanie gruczołu tarczowego, jak i całego organizmu. Pierwiastki te pełnią wiele ważnych funkcji. Mają właściwości przeciwzapalne i chronią tarczycę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, ale również pomagają dbać o skórę, włosy i paznokcie, wspierają pracę układu odpornościowego czy biorą udział w ochronie DNA. Warto więc utrzymywać poziom cynku i selenu na odpowiednim poziomie.

Jaki wpływ ma nadmiar cynku i selenu na tarczycę?

Zarówno niedobór, jak i nadmiar cynku i selenu może mieć wpływ na funkcjonowanie tarczycy oraz równowagę hormonalną. Choć pierwiastki te wykazują cenne właściwości i pełnią ważne funkcje w ustroju człowieka to warto dokładnie stosować się do zaleceń dotyczących suplementacji.

Czy można łączyć suplementy cynku i selenu?

Zarówno cynk, jak i selen korzystnie wpływają na tarczycę i cały organizm człowieka. Ich działanie nie wyklucza się. Nie ma też przeciwwskazań do suplementacji tych pierwiastków w tym samym czasie. Pamiętaj, że warto skonsultować chęć suplementacji z lekarzem. Jeżeli chorujesz na dolegliwości związane z tarczycą, regularne wizyty u endokrynologa są konieczne.

Źródła pokarmowe – gdzie znajdziecie cynk i selen?

Cynk i selen występują zarówno w produktach roślinnych, jak i odzwierzęcych. Poniżej przedstawiamy najbogatsze źródła tych pierwiastków.

Źródłami selenu są:

• orzechy brazylijskie,
• nasiona i ziarna,
• ryby i owoce morza,
• mięso z indyka i kurczaka,
• szpinak i jarmuż,
• chleb pełnoziarnisty.

Do produktów bogatych w cynk zaliczamy:

• ostrygi,
• jaja,
• mięso takie jak wołowina i jagnięcina,
• nasiona dyni,
• orzechy włoskie, migdały,
• mleko i jego przetwory,
• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• soczewicę,
• kaszę gryczaną,
• gorzką czekoladę.

Tarczyca pełni istotną rolę w organizmie człowieka. Reguluje wiele procesów metabolicznych i hormonalnych. Jej działanie wpływa na zdrowie i codzienne funkcjonowanie. Niestety w dzisiejszych czasach wiele osób boryka się z dysfunkcjami ze strony narządu tarczowego. Regularne wykonywanie badań, wizyty u endokrynologa i stosowanie się do zaleceń specjalisty mogą pomóc znacznie poprawić stan zdrowia i złagodzić nieprzyjemne dolegliwości.

Bibliografia

1. Lis A.S., Farmakoterapia chorób tarczycy ze szczególnym uwzględnieniem choroby Hashimoto i choroby Gravesa-Basedowa, Gostyń, 2021.
2. Liskowska M., Leczenie chorób tarczycy, Łódź, 2018.
3. Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P., Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Poznań, 2017.
4. Zagrodzki P., Kryczyk J., Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2014, nr 68, s.1129-1137.
5. Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby hashimoto, Bromatologia i chemia Toksykologiczna, 2015, nr 2, s. 117-127.
6. Szcześniak M., Grimling B., Meler J., Cynk – pierwiastek zdrowia, Farmakologia Polska, 2014, t. 70, nr 7, s. 363-366.