Olej MCT dla dzieci – czy warto stosować?

Olej MCT – co to jest?

Olej MCT jest źródłem kwasów tłuszczowych o tzw. średniej długości łańcucha, składających się z 6 do 12 atomów węgla. W porównaniu do długołańcuchowych kwasów tłuszczowych jest on zdecydowanie szybciej metabolizowany, dzięki czemu może być efektywniej wykorzystywany przez organizm. Źródłami oleju MCT są olej kokosowy, olej z ziaren palmowych, a także niektóre produkty mleczne m.in. mleko kozie.

Wyróżniamy 4 główne typy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych:

• kwas laurynowy,
• kwas kaprynowy,
• kwas kaprylowy,
• kwas kapronowy.

W oleju MCT znajdziemy kwas kaprylowy i kwas kaprynowy. W zależności od źródeł zawartość tych kwasów zawiera się w granicach od 40-60% dla kwasu kaprylowego i 30-45% dla kwasu kaprynowego. Pozostałą część stanowią pozostałe kwasy. Warto zaznaczyć, iż można spotkać preparaty składające się w 100% z kwasu kaprylowego.

Olej MCT dla dzieci

Olej MCT w postaci suplementu diety może być wykorzystywany w wielu jednostkach chorobowych w przypadku populacji pediatrycznej:

• celiakia,
• choroby zapalne jelit,
• mukowiscydoza,
• resekcja jelita cienkiego,
• zespół metaboliczny,
• choroby wątroby,
• wypadanie odbytnicy,
• choroby infekcyjne.

Co ciekawe, olej MCT jest dobrym źródłem energii i przekształcony w ciała ketonowe może przenikać barierę krew-mózg. Jego wykorzystanie w chorobach neurologicznych i psychiatrycznych poparte odpowiednim modelem żywieniowym przynosi obiecujące efekty. Wykazano, iż jego suplementacja u małych pacjentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, czy też epilepsją zmniejsza objawy choroby podstawowej.

Obiecującym zastosowaniem oleju MCT jest jego wykorzystanie w redukcji masy ciała. Zastosowanie oleju MCT może przyczynić się do zmniejszenia ilości spożywanych kcal w ciągu dnia. Wydaje się, iż przyczyna tkwi w „sytości”, jaką daje spożycie suplementu. W badaniach naukowych próbowano dodatkowo wykazać wpływ suplementacji olejem MCT na wydzielanie hormonów odpowiedzialnych za uczucie sytości. Niestety związku takiego nie wykazano.

Czy można podawać dziecku olej MCT?

Stosowanie suplementacji olejem MCT u dzieci powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem. Pamiętajmy, że dzieci w porównaniu do osób dorosłych, w zależności od wieku i sytuacji klinicznej mają różne potrzeby żywieniowe.

Suplementacja może przynieść korzyści zdrowotne potwierdzone w kilku badaniach naukowych. Należy pamiętać, iż są to doniesienia, które wymagają większej ilości badań klinicznych.

Korzyści dla dziecka ze stosowania oleju MCT

Stosowanie oleju MCT u dzieci może przynieść kilka korzyści. Potrzeba więcej badań klinicznych, ale dotychczasowe badania pokazują ciekawy potencjał MCT.

Zdrowie metaboliczne

Suplementacja olejem MCT może pozytywnie wpłynąć na redukcję masy ciała. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach wykazano, iż suplementacja średniołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi wpływa na ekspresję i aktywność syntazy kwasów tłuszczowych (enzymu biorącego udział w syntezie kwasów tłuszczowych), której działanie jest kluczowe w przypadku rozwoju NAFLD (niealkoholowego stłuszczenia wątroby), czy też otyłości.

Dodatkowo w badaniach przeprowadzonych na myszach wykazano, iż suplementacja olejami MCT, w porównaniu do olejów LCT (długo łańcuchowych kwasów tłuszczowych), zmniejsza „odkładanie się” tłuszczu w organizmie, bez wpływu na zawartość i przyswajanie białka w całym organizmie. Co ciekawe wykazano, iż suplementacja olejami MCT wpływa na poposiłkowe zużycie tlenu, termogenezę, a także wydatek energetyczny organizmu. W jednym z badań klinicznych wprowadzenie pieczywa z dodatkiem 14 g suplementu S-MLCT (wynik biochemicznych przemian MCT i LCT) wpłynęło na zmniejszenie masy ciała, spadek zawartości tkanki tłuszczowej trzewnej, a także poprawę parametrów lipidowych (stężenie cholesterolu całkowitego).

W kolejnym z randomizowanych badań wykazano, iż suplementacja olejem kokosowym poprawia stężenie cholesterolu HDL, triglicerydów oraz glikemii już po 4 tygodniach. Niestety uzupełnienie diety przyczyniło się do wzrostu stężeń cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, mogąc przyczynić się do rozwoju chorób układu krwionośnego.

Układ pokarmowy

Wprowadzenie suplementacji MCT pozwala na wykorzystanie ich przeciwdrobnoustrojowego działania, a co za tym idzie może przełożyć się na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. W jednym z badań wykazano, iż podaż oleju MCT może zmniejszać ryzyko endotoksemii wywołanej przez LPS (lipopolisacharyd), a także wpływać na barierę jelitową i skład mikrobiomu jelitowego.

Układ nerwowy

W kolejnym z badań klinicznych chciano wykazać wpływ bezglutenowej ketogennej uzupełnionej w MCT na dzieci chorujące na autyzm. Interwencja przeprowadzona na Hawajach trwała 3 miesiące, po tym czasie zaobserwowano poprawę określaną za pomocą skali ADOS. Badanie było przeprowadzone na małej grupie pacjentów. Autorzy podkreślają, iż interwencje wymagają większej ilości badań klinicznych.

W chorobach neurologicznych, szczególnie padaczce, naukowcy wykorzystują dietę ketogenną w celu zmniejszenia ilości napadów padaczkowych już od wielu lat. Stosowanie modelu żywieniowego ma na celu wykorzystanie ketonów, jako źródła energii dla mózgu. Podobnie uzupełnienie diety w oleje MCT ma przynosić ten sam efekt. Musimy zaznaczyć, iż ilość badań przeprowadzonych na ludziach, jest niewielka. Jednak badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych są obiecujące. W przypadku suplementacji olejem MCT na małej grupie pacjentów uzyskano zmniejszenie napadów padaczkowych o prawie 50% już po 3 miesiącach.

W przypadku diety ketogennej, czy to wzbogaconej w oleje MCT czy też nie, musimy pamiętać, iż źle prowadzona interwencja żywieniowa niesie ze sobą ryzyko niedożywienia i rozwoju niedoborów, co może przełożyć się m.in. na zaburzenia wzrastania. Nie ma wystarczających dowodów naukowych, aby powszechnie stosować ten model żywieniowy w wymienionych grupach osób.

Jak stosować olej MCT u dzieci?

Zalecane jest wprowadzenia suplementu powoli w małych ilościach. Najprościej zacząć od niewielkiej ilości tj. ¼ – ½ łyżeczki oleju MCT, a następnie stopniowo zwiększać jego ilość obserwując reakcję dziecka. Olej MCT można stosować np. jako dodatek do smoothie, soków, kaszy, czy też jako składnik dressingu do sałatek. Plusem oleju jest niewątpliwie jego neutralność – dodawany do potraw nie zmieni ich smaku.

Co ważne, przed rozpoczęciem suplementacji olejem MCT u dzieci warto ocenić stan kliniczny. Pomocne mogą być w tym przypadku badania laboratoryjne, szczególne:

• określające parametry lipidowe i węglowodanowe (cholesterol całkowity, LDL, HDL, TG, glukoza na czczo, insulina na czczo),
• panel wątrobowy (ALT, AST, bilirubina, ALP),
• panel trzustkowy (amylaza trzustkowa, lipaza trzustkowa),
• parametry pozwalające określić stan odżywienia pacjenta pediatrycznego (np. białko całkowite).

Oprócz badań laboratoryjnych przydatne mogą być badania obrazowe, szczególnie USG jamy brzusznej, które pozwala ocenić m.in. poziom stłuszczenia narządów (wątroby, trzustki).

Olej MCT dla dzieci – na co uważać?

Olej MCT jest produktem, który jest dopuszczony przez FDA do użytku od ponad 20 lat i jest uważany za bezpieczny. Podczas stosowania oleju MCT należy zwrócić szczególną uwagę na jego osmolarność tj. liczbę moli substancji rozpuszczonej w 1 l roztworu (im jest ona wyższa, tym organizm może gorzej na nią reagować). Osmolarność suplementu może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe pod postacią nasilonych biegunek, wzdęć oraz wymiotów.

Dodatkowo pamiętajmy, iż olej MCT jest źródłem tłuszczu (ok. 8 kcal na 1 g), którego nadmiar w diecie może przyczynić się do wystąpienia zaburzeń metabolicznych, a także nadwyżki kalorycznej, a co za tym idzie nadmiernej masy ciała i rozwoju otyłości. Istnieją jednostki chorobowe, w których suplementacja olejem MCT jest przeciwwskazana. Należą do nich m.in. choroby wątroby, czy też uwarunkowane genetycznie zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych.

Jak każdy produkt spożywczy olej MCT może wywoływać reakcje alergiczne. Obserwuje się je głównie pod postacią zmian skórnych lub objawów ze strony przewodu pokarmowego. W kontekście alergii szczególnie należy zwrócić uwagę na olej MCT pozyskiwany z oleju kokosowego.

Olej MCT a interakcje

W przypadku suplementów należy pamiętać o interakcjach, w jakie mogą wchodzić zarówno z produktami spożywczymi, jak i lekami. W przypadku oleju MCT szczególną uwagę należy zwracać podczas przyjmowania leków na cukrzycę. Zastosowanie leków w połączeniu z suplementem może powodować występowanie hipoglikemii. Najlepiej podczas wprowadzenia suplementacji skonsultować się z lekarzem i wprowadzać ją stopniowo z jednoczesnym monitorowaniem poziomów glikemii.

Kolejną grupą leków są leki mające na celu wsparcie procesów trawiennych (leki przeczyszczające, enzymy trawienne etc.). Połączenie tych leków z olejem MCT może skutkować kumulacją efektu tzn. nasilić efekt przeczyszczający, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do zaburzeń elektrolitowych i odwodnienia. Wykazanych interakcji jest zdecydowanie więcej, w przypadku podjęcia decyzji o wprowadzeniu suplementacji, jeżeli przyjmujesz leki, skonsultuj to z lekarzem.

Czy trzeba robić przerwy w stosowaniu oleju MCT?

W zależności od sytuacji klinicznej suplementacja olejem MCT może wymagać przerw lub zmniejszenia dawki suplementacyjnej. Przerwy w suplementacji należy rozważyć szczególnie w przypadku długiego stosowania diet wysokotłuszczowych uzupełnionych olejem MCT. Rotacyjna suplementacja może się okazać również skuteczna w przypadku zmniejszenia tolerancji suplementu diety wynikającej ze zmienionej sytuacji klinicznej lub pojawienia się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego np. biegunek, wzdęć, czy bólów brzucha. W większości przypadków przerwy w suplementacji nie są zalecane. Należy pamiętać, iż stosowanie oleju MCT, dobór dawkowania, a także czas suplementacji powinien zostać skonsultowany ze specjalistą, szczególnie w przypadku dzieci.