Cytrynian srebra – nowoczesny składnik kosmetyków. Jakie ma właściwości i zastosowanie?

Czym jest cytrynian srebra?

Cytrynian srebra jest związkiem chemicznym o wzorze Ag3​C6​H5​O7​, który w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu jako składnik aktywny w kosmetykach i produktach do higieny osobistej.

W podstawowej formie cytrynian srebra to biały, wrażliwy na światło proszek. W przeciwieństwie do innych związków srebra (np. metalicznego srebra), jego skuteczne działanie wynika z faktu kontrolowanego uwalniania jonów srebra (w odróżnieniu od form niejonowych).

Z perspektywy chemicznej cytrynian srebra charakteryzuje bardzo ograniczona rozpuszczalność w wodzie – jedna część rozpuszcza się w około 3500 częściach wody (co odpowiada około 285 ppm jonów Ag+). Na czym więc polega wyjątkowość tego związku? Na zdolności do tworzenia wysoce rozpuszczalnych w wodzie kompleksów w obecności kwasu cytrynowego. Związki te mają ogólny wzór [Ag3​(C6​H5​O7​)n+1​]3n-. Jest to kluczowa właściwość, która pozwala na wykorzystanie cytrynianu srebra w formie roztworów, a nie tylko nierozpuszczalnego proszku.

Czy cytrynian srebra to jest to samo co srebro koloidalne?

Nie, srebro koloidalne to nie jest to samo co cytrynian srebra. Srebro koloidalne to zawiesina bardzo drobnych, metalicznych cząsteczek srebra w cieczy, najczęściej wodzie.

Chociaż srebro koloidalne – podobnie jak cytrynian srebra – znajduje zastosowanie w płynach do dezynfekcji czy kosmetykach, wiele środowisk medycyny alternatywnej, wbrew wiedzy naukowej, promuje również jego doustne stosowanie (choćby do płukania jamy ustnej). A to może być przyczyną srebrzycy – choroby związanej z toksyczną akumulacją srebra w organizmie.

Zastosowanie cytrynianu srebra

Związek ten, ze względu na swoje działanie antybakteryjne, znajduje zastosowanie w różnych produktach, od kosmetyków po produkty do higieny ciała.

Cytrynian srebra jest używany jako:

• składnik przeciwbakteryjny w produktach do skóry, zwłaszcza w tonikach, kremach, serach i maskach, które mają na celu zapobieganie powstawaniu niedoskonałości (m.in. trądzikowi) i regulację wydzielania sebum,
• składnik dezodorantów, mający na celu neutralizację bakterii, które są odpowiadają za nieprzyjemny zapach ciała (Corynebacterium),
• składnik szamponów przeciwłupieżowych.

Właściwości cytrynianu srebra – dlaczego jest tak skuteczny?

Skuteczność cytrynianu srebra jako substancji o działaniu przeciwbakteryjnym jest bezpośrednio związana z obecnością zawartych w nim jonów srebra.

Mechanizm ich działania na komórki bakteryjne jest wielopłaszczyznowy, co zmniejsza ryzyko wykształcenia oporności (co staje się coraz większym problemem klinicznym w odniesieniu do stosowania antybiotyków):

1. Jony srebra przywierają do ściany i błony komórkowej bakterii, uszkadzając ich strukturę, co prowadzi do zwiększenia przepuszczalności i utraty integralności. W efekcie komórka bakterii ulega destabilizacji, dochodzi do wycieku cytoplazmy i ostatecznie śmierci.
2. Po wniknięciu do wnętrza bakterii jony srebra wiążą się z białkami zawierającymi grupy siarkowe, co inaktywuje kluczowe enzymy, np. te odpowiedzialne za oddychanie komórkowe. Skutkuje to zatrzymaniem produkcji adenozynotrójfosforanu (ATP), czyli podstawowego źródła energii, co wywiera efekt bakteriobójczy.
3. Zaburzenie łańcucha transportu elektronów, wywołane przez wiązanie jonów srebra, prowadzi również do zwiększonej produkcji reaktywnych form tlenu, które uszkadzają błony komórkowe i materiał genetyczny.
4. Jony srebra wiążą się również z cząsteczkami DNA i RNA, powodując ich kondensację, co utrudnia transkrypcję i replikację – procesy niezbędne do namnażania i podziału komórek.

Ale to nie wszystko! Cytrynian srebra zawdzięcza swoją skuteczność synergii, będącej wynikiem połączenia działania antybakteryjnego zawartych w nim jonów srebra z jonami cytrynianowymi o podobnych właściwościach.

Działanie to wykorzystuje się przede wszystkim w kosmetologii (preparatach do tonizacji i oczyszczania ciała oraz kosmetykach dla każdego rodzaju skóry, ze szczególnym uwzględnieniem tej ze skłonnością do niedoskonałości i trądziku), a także w preparatach do pielęgnacji ran, przyspieszających ich leczenie.

Działanie cytrynianu srebra na skórę

Historia stosowania srebra w medycynie sięga starożytności, szczególnie w kontekście preparatów do pielęgnacji ran. Kationy srebra mogą zmniejszać stan zapalny, co jest kluczowe dla gojenia, oraz przyspieszać proces regeneracji naskórka. Efekty te są częściowo związane z hamowaniem aktywności metaloproteinaz (MMP) – enzymów, których nadmierna aktywność może opóźniać leczenie ran.

Cytrynian srebra to ceniony składnik również w produktach do pielęgnacji skóry, stosowany ze względu na swoje łagodne, ale skuteczne działanie.

To sprawia, że jest odpowiedni dla każdego rodzaju cery. Włączenie produktów z cytrynianem srebra do codziennej rutyny pielęgnacyjnej może wspierać skórę na wiele sposobów.

• Pielęgnacja skóry problematycznej i tłustej: Dzięki silnym właściwościom antybakteryjnym cytrynian srebra jest szczególnie korzystny dla cery ze skłonnościami do trądziku i przetłuszczania się. Pomaga zwalczać bakterie odpowiedzialne za powstawanie stanów zapalnych, redukując ilość niedoskonałości.
• Oczyszczanie i ochrona: Cytrynian srebra pomaga chronić skórę przed szkodliwymi drobnoustrojami. W produktach do twarzy wspiera dogłębne oczyszczanie, tonizację oraz regulację wydzielania sebum, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowego wyglądu skóry.
• Ukojenie cery wrażliwej i suchej: W przeciwieństwie do innych związków srebra, cytrynian jest łagodny i nie powoduje podrażnień ani wysuszenia, co czyni go odpowiednim dla cery wrażliwej i skłonnej do podrażnień. W kremach i balsamach działa kojąco i ochronnie.

W rezultacie, regularne stosowanie cytrynianu srebra może prowadzić do uzyskania bardziej zbalansowanej i czystej cery, niezależnie od jej typu.

Jak stosować produkty z cytrynianem srebra?

Płyny i aerozole z cytrynianem srebra stosuje się zwykle 1-2 razy dziennie, rano i wieczorem (lub częściej, jeśli jest taka potrzeba).

Jak stosować tonik ze srebrem?

• Niewielką ilość produktu nanieś na gazę lub płatek kosmetyczny.
• Następnie delikatnie przecieraj oczyszczoną skórę twarzy, omijając wrażliwą okolicę oczu i ust.
• Po kilku sekundach możesz przejść do kolejnych etapów pielęgnacji: nakładania kremu nawilżającego lub serum oraz, w razie chęci, makijażu.

Bezpieczeństwo stosowania cytrynianu srebra

Jak bezpiecznie stosować cytrynian srebra? W tym kontekście warto poruszyć kilka kwestii.

• Przede wszystkim warto podkreślić, że zawartość cytrynianu srebra w kosmetykach jest ściśle regulowana. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) nr 866/2014 maksymalne dozwolone stężenie mieszaniny kwasu cytrynowego i cytrynianu srebra w gotowym produkcie nie może przekraczać 24 ppm (co odpowiada 0,0024% stężeniu srebra). Pamiętajmy również o obszarach stosowania: bezpieczeństwo było oceniane w przypadku do ekspozycji skórnej (nie dotyczy to płukanek do jamy ustnej czy past do zębów).
• Po drugie, cytrynian srebra, podobnie jak inne związki srebra stosowane w kosmetyce, przeznaczony jest wyłącznie do użytku zewnętrznego. Absolutnie nie należy stosować go doustnie. Chroniczne, niekontrolowane spożywanie produktów na bazie srebra jest główną przyczyną srebrzycy (argyrii) – trwałego, nieodwracalnego niebiesko-szarego przebarwienia skóry i błon śluzowych. Stan ten jest wynikiem odkładania się w organizmie nierozpuszczalnych osadów srebra. O ryzyku rozwoju srebrzycy mówi się jednak głównie w stosunku do słabo uregulowanego srebra koloidalnego.
• Po trzecie, co w przypadku, gdy bariera skóry jest naruszona? Choć cytrynian srebra stosowany jest jako środek na rany, postępowanie z oparzeniami, owrzodzeniami czy rozległymi uszkodzeniami zawsze wymaga większej kontroli. Dlaczego? Srebro w zbyt wysokich stężeniach może mieć działanie cytotoksyczne w stosunku do komórek biorących udział w gojeniu, takich jak fibroblasty i keratynocyty.

Jako podsumowanie – zastanówmy się, co jeszcze warto wiedzieć o cytrynianie srebra?