Czosnek – właściwości lecznicze i zastosowanie

Czosnek - najważniejsze informacje

Czosnek znany jest od wieków. Badacze twierdzą, że liczy ponad pięć tysięcy lat. Pochodzi z Azji Środkowej. W dzisiejszych czasach jest tak powszechny, że można go spotkać w każdym zakątku świata. Kwitnie od lipca do sierpnia, z kolei jego główki zbiera się we wrześniu i październiku. Czosnek pospolity to roślina będąca nie tylko cenną przyprawą, ale również mająca wiele witamin i składników mineralnych. Przydatny jest między innymi w walce z infekcjami, gdyż podwyższa odporność, a także skutecznie zwalcza wirusy, bakterie i grzyby jako naturalny antybiotyk. Można go stosować także jako środek obniżający ciśnienie i cholesterol. Czosnek stosowany jest od wieków. Surowcem wykorzystywanym w farmacji są świeże wysuszone ząbki czosnku oraz olejek czosnkowy. Zebrane główki czosnku spożywa się zarówno na surowo, jak i po obróbce. Surowiec ten ma wyjątkowe walory smakowe i zapachowe. Substancje biologiczne aktywne obecne w czosnku to między innymi:

• allicyna,
• alliina,
• tiosulfinaty,
• gamma glutamylocysteiny,
• steroidy i adenozyna,
• flawonoidy,
• saponiny,
• garlicyna,
• witamina A, B1, B2, PP, C,
• potas,
• wapń,
• magnez,
• kobalt,
• nikiel,
• chrom.

Główne działania czosnku

• przeciwbakteryjne,
• przeciwzakrzepowe,
• przeciwmiażdżycowe,
• obniżające poziom cukru we krwi,
• wzmacniające odporność organizmu,
• przeciwzapalne,
• przeciwnowotworowe,
• obniżające poziom cholesterolu,
• zapobiega infekcjom,
• zmniejszające ciśnienie krwi.

Działanie przeciwbakteryjne

Badania pokazują, że czosnek wykazuje działanie podobne do antybiotyków. Jego właściwości porównywane są do penicyliny, erytromycyny czy tetracykliny. Czosnek wykazuje wysoką skuteczność w hamowaniu niektórych bakterii odpornych na jeden lub więcej antybiotyków. Najskuteczniejsze działanie wykazuje w walce z bakteriami Staphylococcus aureus, Streptococcus, Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae. Ponadto posiada właściwości zapobiegające rozwojowi grzybów. Najistotniejsze jest hamowanie namnażania grzybów Candida albicans. Poprzez tak szerokie spektrum działania czosnek doskonale reguluje skład flory bakteryjnej jelit.

Działanie antywirusowe

Szczególnie skuteczne działanie przeciwko wirusowi opryszczki wykazuje allicyna. Jest to związek zawarty w dużej ilości w czosnku. Wyciąg ze świeżego czosnku działa wirusobójczo na wszystkie badane wirusy.

Wzmocnienie odporności organizmu

Czosnek wzmacnia układ immunologiczny. Szczególnie korzystne jest suplementowanie go w okresie jesienno-zimowym kiedy odporność organizmu jest obniżona. Reguluje reakcje humoralne i komórkowe układu odpornościowego.

Wpływ na poziom cholesterolu

Badania pokazują, że dieta bogata w czosnek pozwala na obniżenie poziomu „złego” cholesterolu LDL. Jest to szczególnie istotne w zapobieganiu udarom i chorobom serca.

Obniżanie ciśnienia krwi

Czosnek wykazuje działanie hipotensyjne. Działanie to jest bezpośrednio związane z zawartością związków siarki i obniżeniem poziomu lipidów.

Hamowanie agregacji płytek

Nadmierne łączenie i zlepianie się płytek krwi jest ściśle powiązane z miażdżycą tętnic, chorobami serca i udarami. Suplementowanie produktów zawierających wyciągi z czosnku lub wprowadzenie go do diety zapobiega powstawaniu agregatów krwi co bezpośrednio zapobiega powstawaniu zakrzepów.

Inne właściwości

Stwierdzono, że allicyna ma istotne działanie hipoglikemiczne. Wynika to ze wzmocnienia metabolizmu wątrobowego. Jednocześnie występuje stymulacja wydzielania insuliny. Dodatkowo warto pamiętać, że posiada właściwości niszczące wolne rodniki, które między innymi przyspieszają proces starzenia się. Czosnek działa moczopędnie, napotnie, wspomaga trawienie, a w medycynie ludowej jest uznanym afrodyzjakiem.

Skutki uboczne spożywania czosnku

Czosnek pospolity jest rośliną bezpieczną, jednak po zastosowaniu dawki większej niż zalecana, mogą pojawić się skutki uboczne. Zbyt duże dawki czosnku mogą powodować skutki uboczne w postaci:

• bólu brzucha,
• zgagi,
• wzdęć,
• zaczerwienienia skóry,
• podrażnienia żołądka.

Przeciwwskazania do stosowania czosnku

Mimo, że czosnek jest surowcem powszechnie wykorzystywanym nie wszyscy mogą go bezpiecznie stosować. Zrezygnować z niego powinny osoby cierpiące na ostry nieżyt żołądka oraz jelit, ale także nasiloną hipotonią. Nie zaleca się też stosowania jego dużej ilości osobom z niskim ciśnieniem krwi i chorobą zakrzepową. Nie zostały przeprowadzone żadne badania udowadniające, że kobiety w okresie karmienia piersią oraz ciąży powinny z niego zrezygnować.

Bibliografia

1. M.T. Murry „Encyclopedia of Nutritional Suplements”, Prima Publishing 1996.
2. Wiadomości Zielarskie 11/2000, Wydawnictwo Hortpress, Warszawa.
3. M.T. Murry „The Healing Paver of Herbs”, Prima Publishing 1998.