Jak stosować srebro koloidalne na rany?

Czy srebro jest dobre na rany?

Tak, srebro koloidalne w formie wyrobów medycznych jest szeroko wykorzystywane w leczeniu ran. Posiada właściwości przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne oraz przyspieszające gojenie. Za cząstkę aktywną uznaje się kation srebra Ag+. Jest on biologicznie aktywny i wchodzi w reakcje z błonami biologicznymi patogenów, a także z całymi układami enzymatycznymi, białkami, resztami aminokwasów i receptorami na błonach, przez co mikroorganizmy nie są w stanie dalej infekować rany.

Srebro koloidalne w formie wyrobu medycznego nadaje się przede wszystkim do nadkażonych ran lub takich, które mogą łatwo ulec nadkażeniu. Można je stosować:

• ranach płytkich,
• otarciach,
• ranach potrądzikowych,
• po czyrakach,
• w zadrapaniach.

Srebro koloidalne do przemywania działa powierzchniowo i na poziomie wysięku, nie wnika w głąb rany. Dlatego, w przypadku trudniejszych ran, zaleca się jednoczesne stosowanie dodatkowych antyseptyków. Opatrunki specjalistyczne zawierające srebro posiadają zdolność do stopniowego uwalniania cząstek srebra i penetracji głęboko do tkanki.

Kationy srebra mają redukujący wpływ na aktywność genów odpowiedzialnych za wirulencję tj. zdolność do wywołania choroby. W pewnym stopniu hamują także możliwość tworzenia biofilmu bakteryjnego, co zdecydowanie zmniejsza ryzyko nawrotu zakażenia. Zdolność taką posiada również metaliczne srebro zawarte w opatrunkach, czy roztworze niejonowego srebra koloidalnego. W obecności wody, płynów ustrojowych lub wysięków tkankowych, cząsteczka nanosrebra ulega jonizacji, podczas której powstaje kation srebra Ag+, wykazujący aktywność bójczą dla bakterii i grzybów – w tym dla szczepów opornych na antybiotyki.

Jak stosować srebro koloidalne na rany?

Srebro koloidalne w formie wyrobu medycznego można stosować do 14 dni, dobierając formę srebra i jego stężenie do rany. Podczas stosowania srebra na rany należy zachować ostrożność i dbać o sterylność, by zapobiec nadkażeniom. Zawsze stosuj się do zaleceń producenta na opakowaniu.

Nieumiejętne stosowanie wyrobów medycznych ze srebrem może prowadzić do zaburzeń gojenia się ran. Zbyt duże stężenia srebra (>60 ppm) działają toksycznie na składniki skóry właściwej, produkujące kolagen i elastynę, czyli fibroblasty. Dlatego tak ważne jest dobranie odpowiedniego leczenia do rodzaju rany. Szczegółowy wywiad pozwoli specjaliście (w tym farmaceucie – zawsze służymy pomocą) dopasować najlepiej dopasowany produkt. Na rynku mamy obecnie pokaźną ilość wyrobów medycznych ze srebrem do gojenia ran, w różnych postaciach.

W aptece znajdziemy:

• żele,
• atomizery,
• spraye,
• opatrunki,
• kremy,
• roztwory do przemywań.

Często są to preparaty złożone, zawierające w swoim składzie substancje nawilżające, okluzyjne, regenerujące i przyspieszające gojenie.

Srebro koloidalne na otwarte rany

Czy można stosować srebro koloidalne na otwarte rany? To zależy od stopnia zainfekowania rany. Gdy jest ona czysta i niezbyt głęboka, zwykle przemywanie rany srebrem będzie działać na korzyść. Warto pamiętać, że nie sprawdzą się w tym wypadku maści o wysokim stężeniu srebra, a także opatrunki zawierające nanocząsteczki srebra – mogą one spowalniać nabłonkowanie i wręcz prowokować powstawanie blizn przerostowych. Jednak, gdy rana jest otwarta, głęboka i wykazuje symptomy infekcji, opatrunki ze srebrem nie będą dobrym wyborem. W tej sytuacji przemywanie rany może nie przynieść korzyści.

Jakie srebro na rany wybrać?

Dobór odpowiedniego preparatu ze srebrem zależy od rodzaju rany, jej wielkości, głębokości, stopnia zanieczyszczenia i umiejscowienia.

Międzynarodowe wytyczne zalecają stosowanie srebra nie dłużej niż 14 dni, a po tym czasie wskazują konieczność przeprowadzenia oceny przydatności jego dalszego stosowania. Jeśli po tym czasie nie obserwuje się ograniczenia infekcji, należy zaprzestać stosowania srebra i rozważyć użycie innego opatrunku antybakteryjnego. Niewskazane jest długotrwałe prowadzenie terapii opatrunkami ze srebrem.

Srebro na rany – środki ostrożności

Nie zaleca się stosowania opatrunków ze srebrem u:

• kobiet w ciąży,
• kobiet karmiących piersią,
• noworodków,
• osób poddawanych radioterapii i działaniu rezonansu magnetycznego.

Srebro może okazać się nieskuteczne w przypadku ran przewlekłych z wysiękiem. Jest to spowodowane reakcją jonów srebra z grupami tiolowymi białek, pochodzącymi z białek obecnych w wysięku. Nie zaleca się również jednoczesnego przemywania rany solą fizjologiczną oraz srebrem koloidalnym. Chlorki zawarte w roztworze chlorku sodu mogą wejść w reakcję z jonami srebra, prowadząc do jego unieczynnienia.

Również dlatego też nie należy stosować srebra wraz z antyseptykami i lawaseptykami na bazie podchlorynów: Microdacyn®, Granudacyn®, Aqvitox®-D. Podobnie w przypadku równoczesnego stosowania preparatów na bazie jodu wraz z produktami odkażającymi na bazie srebra. Tutaj należy unikać jednoczesnego stosowania: jodyny, jodopowidonu, PVP-I, czy kadeksomeru jodu C-I.

Proces gojenia ran i stosowanie srebra

Gojenie się ran jest skomplikowanym procesem, na który może mieć wpływ wiele czynników, w tym infekcja, stres, zanieczyszczenie, niedokrwienie, podrażnienie, leki i hormony płciowe.

Proces gojenia dzielimy na trzy etapy:

• fazę zapalną (4 dni),
• fazę proliferacyjną (3-4 tygodnie),
• fazę przebudowy (remodeling).

Nanocząstki srebra hamują produkcję wczesnych cytokin prozapalnych oraz promują produkcję cytokiny przeciwzapalnej, przez co redukują wczesny stan zapalny. Powstanie początkowego stanu zapalnego jest niezbędnym czynnikiem do usunięcia zanieczyszczających bakterii i stworzenia środowiska sprzyjającego procesowi gojenia się rany.

Zatem zbyt szybkie zaaplikowanie srebra na ranę może wydłużyć procesy naprawcze i podobnie w przypadku zbyt późnego zastosowania srebra. Co to oznacza w praktyce?

W badaniu na zwierzętach zaobserwowano, że w przypadku ran oparzeniowych, idealnym momentem na wprowadzenie preparatów ze srebrem jest 3. doba od powstania rany.

Czy maść ze srebrem jest dobra na rany?

To zależy. Maść, a w zasadzie krem z sulfadiazyną srebra jest dalej bardzo chętnie wykorzystywana w przypadku gojenia ran. Jak podają źródła naukowe, substancja ta spowalnia gojenie oparzeń i nie powinna być w tym celu stosowana. Uwalnia ona początkowo bardzo wysokie stężenie srebra (nawet ponad 3000 ppm!), które bardzo szybko spada do poziomu poniżej terapeutycznego. Sprzyja to powstawaniu oporności na związki srebra.

Zdecydowanie lepszym wyborem okazują się być wyroby medyczne z nanosrebrem. Wiodącą rolę odgrywają tutaj różne rodzaje żeli, które posiadają zdolność stopniowego uwalniania srebra. Zmniejszają one ryzyko infekcji, utrzymują wilgotne środowisko, wchłaniają wysięk i przyspieszają gojenie rany. Maści i żele ze srebrem przydadzą się na rany powierzchniowe, płytkie, wykazujące duże ryzyko nadkażenia lub już nadkażone. Często są opisane na opakowaniu jako „pierwsza pomoc”, jednak zastosowane natychmiast po skaleczeniu mogą hamować pożądany, początkowy stan zapalny i wydłużać proces gojenia.

Czy można łączyć Octenisept ze srebrem?

Octenisept jest to jeden z bardziej popularnych preparatów do odkażania ran, zawierający oktenidydynę. Oktenidyna wykazuje działanie bakteriobójcze już po minucie od aplikacji i utrzymuje się przez godzinę.

Zdania na temat interakcji oktenidyny ze srebrem są podzielone. Jedne źródła podają, że obecność chlorków z dichlorowodorku oktenidyny może unieczynniać jony srebra, natomiast producent Octeniseptu twierdzi, że oba preparaty nie wykazują ze sobą interakcji, zatem można je bez przeszkód łączyć. Istnieją również preparaty zawierające połączenie oktenidyny, fenoksyetanolu oraz cząsteczek srebra.

Na początek warto przemyć ranę Octeniseptem, pozostawić na minimum minutę, aż do wyschnięcia lub osuszyć gazikiem. Następnie przemyć srebrem koloidalnym. Działanie obu preparatów uzupełni się wzajemnie. Octenisept odkazi i naruszy strukturę biofilmu bakteryjnego, co uwrażliwi bakterie na działanie innych antyseptyków, w tym srebra. Octenisept można bez przeszkód stosować w przypadku ran potrądzikowych, opryszczce, wykwitów podczas ospy wietrznej i półpaśca.