Aura Herbals - polski producent suplementów diety Prosto dla zdrowia
zdrowie-kobiece_auraherbals_1280x200 zdrowie-kobiece_auraherbals_400x200

Blog Aura Herbals

Zdrowie i suplementacja

Jod – cenny pierwiastek znad morza

autor: Karina Wiśniowska

Czy wiesz, że Polska leży w obszarze niedoboru jodu? Problem niedostatecznej ilości jodu w organizmie dotyczy także mieszkańców innych państw europejskich. Z tego względu rządzący w tych krajach podjęli szereg działań w ramach profilaktyki niedoboru jodu. Dowiedz się, jak uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami niedoboru jodu. Pokażemy ci, jak w prosty sposób włączyć go do codziennej diety.

Jod – kilka historycznych faktów

Jod zapisał się na kartach historii z wielu względów. Pierwiastek ten został odkryty w 1811 roku przez Bernarda Courtoisa. Swoją nazwę zyskał jednak dopiero 2 lata później. Pochodzi ona od starogreckiego słowa “ioeides”, czyli fioletowy. Dlaczego akurat ten kolor? Jod w temperaturze pokojowej ma postać stałą i wygląda jak czarno-niebieskie kryształy. Kiedy go podgrzejesz zachodzi widowiskowa reakcja – pojawiają się opary o intensywnym fioletowym kolorze.

Szwajcarski lekarz Jean Francois Coindet poświęcił wiele lat na badanie wpływu jodu na leczenie chorób tarczycy. Za swoją działalność otrzymał w 1831 r. nagrodę Francuskiej Akademii Nauk. Odkrył, że terapia jodem pozwala znacznie zmniejszyć wole tarczycy. W kolejnych lat trwały dalsze intensywne badania nad właściwościami jodu. W 1895 roku potwierdzono, że jod faktycznie wchodzi w skład gruczołu tarczowego i wspiera prawidłową pracę tarczycy.

Profilaktyka niedoboru jodu w Polsce i na świecie

Powyższe odkrycie sprawiło, że rządzący wielu krajów przyjrzeli się bliżej tej kwestii. Okazało się, że niedoborem jodu zagrożona jest ogromna część populacji. Szczególnie wysokie ryzyko dotyczyło mieszkańców terenów odległych od mórz, którzy z tego też względu spożywali znacznie mniej ryb. Konsekwencje długotrwałego niedoboru jodu wiążą się z poważnymi problemami dla zdrowia, dlatego podjęto odpowiednie działania

Już w 1922 roku w Szwajcarii wprowadzono obowiązkowe jodowanie soli. Polska była jednym z pierwszych europejskich krajów, który również podjął to działanie. W 1935 roku zaczęto obowiązkowo dodawać jodek potasu do soli kuchennej. Działanie to zostało przerwane na czas trwania II Wojny Światowej, ale po jej zakończeniu było wielokrotnie wznawiane. Wyniki badań wskazywały na poprawę sytuacji, a liczba osób z niedoborem jodu stopniowo malała

Płyn Lugola a radioaktywne promieniowanie po katastrofie w Czarnobylu

Jod odegrał niemałą rolę w 1986 roku. 26 kwietnia 1986 roku miał miejsce wybuch w Elektrowni Jądrowej w Czarnobylu. Jego konsekwencją było skażenie promieniotwórcze, które zostało odnotowane w stacjach pomiarowych w całej Europie, również i w Polsce. Aby zapobiec negatywnym skutkom szkodliwego promieniowania naukowcy zalecili podawanie jodu. Rządzący krajem zadecydowali o obowiązkowym podawaniu płynu Lugola dzieciom i młodzieży. Być może pamiętasz to z dzieciństwa albo opowiadali ci o tym rodzice lub starsze rodzeństwo. Wspomnienie smaku płynu Lugola do dziś u wielu osób wywołuje wzdrygnięcie i nieprzyjemne odczucia.

Czym właściwie jest znienawidzony przez ówczesne dzieci płyn Lugola? Autorem receptury jest szwajcarski lekarz, Jean Auguste Lugol. Płyn Lugola to kilkuprocentowy wodny roztwór jodu w jodku potasu. Dlaczego to właśnie jod miał pomóc w radzeniu sobie z skutkami skażenia promieniotwórczego? Jego zadaniem było ochraniać tarczycę przed wchłonięciem radioaktywnego jodu ze środowiska. W dużym uproszczeniu: jeśli twoja tarczyca wchłonie nieszkodliwy i niepromieniotwórczy jod zawarty w jodku potasu, nie wchłonie już radioaktywnego jodu (a przynajmniej nie w tak dużej ilości).

Oprócz ochrony przed szkodliwym promieniowaniem płyn Lugola ma też inne zastosowania i jest nadal stosowany po dziś dzień. Wykazuje działanie odkażające i bakteriobójcze, dlatego z powodzeniem stosowany jest w leczeniu przy bólu gardła i przewlekłych zapaleniach błony śluzowej nosa i gardła.

Właściwości jodu – dlaczego jest ważny dla organizmu

Jod to pierwiastek zaliczany do mikroelementów, czyli związków chemicznych, których nasz organizm potrzebuje w niewielkich ilościach. Nie oznacza to jednak, że są to substancje mniej ważne dla zdrowia. Należy dostarczać je do organizmu wraz z codzienną dietą.Niedobory mikroelementów również wiążą się z niekorzystnymi dla zdrowia konsekwencjami. Tak też jest w przypadku jodu, który pełni w ludzkim ciele szereg ważnych funkcji. Nie jest wytwarzany przez nasz organizm, dlatego należy dostarczać go wraz z pożywieniem.

Jod a prawidłowa praca tarczycy

Udowodniono, że jod wspomaga prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Bierze udział w produkcji trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) – hormonów tarczycy. Hormony te regulują wiele istotnych procesów, na przykład wpływają na pracę mózgu i całego układu nerwowego. Czuwają nad przebiegiem procesu dojrzewania i regulują procesy wzrostowe komórek organizmu.

Właściwości przeciwutleniające – ochrona przed wolnymi rodnikami

Jod działa również jak przeciwutleniacz, dzięki czemu ochrania komórki przed szkodliwymi następstwami działania wolnych rodników. Niektórzy badacze podkreślają również rolę jodu w profilaktyce chorób onkologicznych.

Suplementacja jodu a ciąża i macierzyństwo

Jod jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju dziecka w życiu płodowym jak i w pierwszych latach jego życia. Niedobór jodu u kobiety w ciąży może skutkować nieprawidłowościami w rozwoju układu nerwowego dziecka, a w skrajnych przypadkach nawet i upośledzeniem umysłowym. Na skutek niedoboru zwiększa się również ryzyko poronienia i śmierci okołoporodowej.

Odpowiednia podaż jodu jest niezbędna również w trakcie okresu, podczas którego dziecko karmione jest piersią.

Objawy niedoboru jodu

Nie ma wątpliwości, że niedobór jodu ma negatywne konsekwencje dla zdrowia. Jak zatem w porę uchwycić pierwsze sygnały świadczące o tym, że w naszym organizmie jest za mało tego pierwiastka? Oto najczęstsze objawy:

  • powiększenie tarczycy
  • częste uczucie chłodu
  • utrzymująca się chrypka
  • przesuszona skóra i suchość spojówek
  • pogorszenie kondycji włosów i paznokci
  • zwiększenie masy ciała

Jeśli zaobserwujesz u siebie któryś z powyższych objawów, skonsultuj się z lekarzem internistą, który ustali źródło problemu i w razie konieczności zleci niezbędne badania i wizytę u lekarza endokrynologa.

Czy można przedawkować jod? Jakie są objawy nadmiaru?

Nie tylko niedobory ważnych składników w diecie są groźne dla zdrowia. Równie poważne konsekwencje wiążą się ze spożywaniem zbyt dużej ilości poszczególnych witamin i minerałów. Nie inaczej jest w przypadku jodu.

Najczęstsze objawy nadmiernego spożycia jodu to:

  • metaliczny posmak w ustach i zwiększona praca ślinianek
  • podrażnienia i dyskomfort ze strony błon śluzowych
  • zaburzenia czynności oddychania
  • przyspieszona praca serca
  • ból głowy
  • biegunka i inne dolegliwości ze strony układu trawiennego
  • uczucie niepokoju

Przedawkowanie jodu najczęściej ma miejsce w przypadku stosowania wyższych niż zalecane dziennych porcji jodu. Jeśli lekarz nie zdecyduje inaczej, należy stosować jod zgodnie z zalecanymi normami spożycia.

Kto nie powinien stosować preparatów z jodem?

Warto wiedzieć, że niektóre leki mogą wchodzić w interakcje z preparatami zawierającymi jod. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby stosujące leki na nadciśnienie tętnicze, które zawierają benazepril, lizynopryl oraz fozynopryl. W interakcje z preparatami z jodem wchodzą także leki moczopędne zawierające spironolakton i amilorid. Także osoby stosujące leki na tarczycę zawierające metamizol powinny skonsultować się z lekarzem w sprawie ewentualnej suplementacji jodu.

Warto kierować się złotą zasadą – jeśli stosujesz jakiekolwiek leki, przed rozpoczęciem suplementacji witamin i minerałów zawsze skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, aby uniknąć niepożądanych interakcji.

Jod w codziennej diecie – jakie są najlepsze źródła pokarmowe jodu?

Warto wiedzieć, w których produktach spożywczych znajdziesz najwięcej jodu. Pierwiastek ten nie jest wytwarzany przez nasz organizm, dlatego należy go dostarczać z zewnętrznych źródeł. Oto produkty, które można włączyć do codziennej diety, aby zwiększyć ilość jodu w organizmie.

Najlepsze źródła pokarmowe jodu

  • sól jodowana (wzbogacona o jodek potasu)
  • ryby morskie (dorsz, makrela, mintaj)
  • algi morskie
  • owoce morza

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej IŻŻ podaje, że pewne ilości jodu można znaleźć również w produktach takich jak: ser żółty, orzechy laskowe, sardynki, tuńczyk oraz w warzywach, takich jak brokuły i szpinak (pod warunkiem, że są uprawiane na glebach o dużej zawartości jodu.

Normy spożycia – jaka ilość jodu jest odpowiednia?

Norm Instytutu Żywności i Żywienia z 2017 roku wskazują, iż dzienna podaż jodu powinna wynosić:

  • 90 µg – dla dzieci od 0 do 5 lat
  • 120 µg – dla dzieci od 6 do 12 lat
  • 150 µg – dla dzieci >12 lat i dorosłych
  • 220 µg – dla kobiet ciężarnych
  • 290 µg – dla kobiet karmiących

Nadmorski spacer – czy faktycznie pomaga uzupełnić ilość jodu w organizmie?

Badania potwierdzają, że w trakcie spaceru nad morzem lub oceanem, skóra i układ oddechowy absorbują jod z powietrza. Najwięcej jodu wchłaniane jest w trakcie przechadzki linią brzegową morza. Ilość jodu w powietrzu zależy również od panujących warunków pogodowych. Jeśli chcesz dostarczyć sobie w trakcie spaceru jak największą ilość jodu, wybierz się na przechadzkę w wietrzny dzień, gdyż właśnie wtedy jest go najwięcej w powietrzu.

Bibliografia

  1. Gietka-Czernel M., Profilaktyka niedoboru jodu, Postępy Nauk Medycznych 2015, 12: s. 839-845.
  2. Halczuk K.M., Karwowski B. T., Zaopatrzenie w jod w Polsce – niemowlęta do szóstego miesiąca życia, Endokrynologia Pediatryczna 2019, 18.2.67: s. 61-70.
  3. Jarosz M.,Normy żywienia dla populacji Polski, 2017.
  4. Aptekarz Polski [online]. 19.03.2016.[dostęp: 23.04.2020]. Dostęp w Internecie: http://www.aptekarzpolski.pl/2016/03/apteczna-historia-jodu/

Materiał ma charakter edukacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej.

Materiał opisuje substancje i ich możliwe zastosowania na podstawie ogólnodostępnych publikacji, badań i materiałów znalezionych w internecie, prasie oraz książkach. Materiał nie jest opisem suplementu diety ani żadnego innego produktu zawierającego w/w składniki.

W przypadku stosowania suplementów diety pamiętaj, by nie przekraczać zalecanej dziennej porcji,i że nie mogą być one stosowane jako substytut zróżnicowanej diety. Pamiętaj, że bardzo ważny i zalecany jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia.

Każdy suplement diety przechowuj w miejscu niedostępnym dla małych dzieci.

Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
newsletter2

Newsletter

Zapisz się na nasz newsletter i pobierz bezpłatnego e-booka, z którego dowiesz się, jak w prosty sposób możesz wesprzeć swoje zdrowie i Twoich bliskich!