Adaptogeny – naturalni sprzymierzeńcy w walce ze stresem

Stres to nieodłączny element naszego życia. Każdego dnia mierzymy się z licznymi stresorami, które wymagają od naszego organizmu natychmiastowej reakcji. Jesteśmy ewolucyjnie zaprogramowani, aby reagować pełną mobilizacją i gotowością do działania. Dzięki temu efektywnie radzimy sobie z codziennymi trudnościami.

Mogłoby się zdawać, że w związku z tym nie ponosimy żadnych kosztów – nic bardziej mylnego! Każda taka sytuacja niesie za sobą straty dla organizmu, ponieważ zużywamy cenną energię życiową. Kiedy mierzymy się z wieloma przeszkodami lub żyjemy w chronicznym stresie, stajemy się coraz bardziej wyczerpani i osłabieni.

Tymczasem mamy dla Ciebie pocieszającą wiadomość! Nawet jeśli na co dzień stresory spadają na Ciebie jak grom z jasnego nieba, wciąż możesz zrobić coś dla siebie i zwiększyć odporność na stres, a także usprawnić powrót do wewnętrznej równowagi.

Jak wspomóc organizm w walce ze stresem? Najlepiej naturalnie!

Otóż to! Po raz kolejny z pomocą przychodzi Matka Natura i jej dobrodziejstwa. Nie od dziś wiadomo, że zioła to rewelacyjne źródło dobroczynnych substancji, które mają pozytywny wpływ na organizm. Jeśli jeszcze o nich nie słyszałeś, to najwyższy czas, abyś poznał moc drzemiącą w adaptogenach.

Adaptogeny to substancje pochodzenia głównie naturalnego, które mają korzystny wpływ na organizm. Nie każda roślina może zostać uznana za adaptogen. Wpierw musi spełnić 3 istotne warunki: nie może działać toksycznie ani w dezorganizujący sposób na organizm. Wręcz przeciwnie – musi wspomagać go w utrzymywaniu równowagi i normalizować jego działanie. Powinna także wykazywać niespecyficzne działanie w stosunku do całego ustroju i wspierać pracę wielu układów poprzez zwiększanie ich odporności na szkodliwe czynniki (fizyczne, chemiczne i biologiczne).

Do najbardziej popularnych i powszechnie stosowanych adaptogenów zaliczamy:

• ashwagandhę,
• wąkrotę azjatycką,
• kadzidłowiec,
• bakopę,
• szczodrak krokoszowy,
• berberynę,
• różeniec górski.

Adaptogeny – 6 dobroczynnych właściwości

Wprowadzając adaptogeny do codziennej diety, w prosty i szybki sposób zapewniasz sobie wiele korzyści. Przedstawiamy najważniejsze z nich:

1. Adaptogeny mają pozytywny wpływ na nasz nastrój

Liczne badania wskazują, że redukują one poziom niepokoju. Mają działanie uspokajające i wyciszające, dzięki czemu są również pomocne w walce z bezsennością. Zmniejszają uczucie zmęczenia i pomagają efektywniej radzić sobie ze stresem.

2. Adaptogeny działają przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo

To rewelacyjna wiadomość dla osób, które często zmagają się z różnymi infekcjami. Okazuje się, że można w naturalny sposób wesprzeć organizm w walce z bakteriami i grzybami. Badania pokazują, że olejki eteryczne z wąkroty azjatyckiej (jeden z bardziej znanych adaptogenów) są skuteczne w zwalczaniu bakterii Escherichia coli i grzyba pleśniowego Aspergillus niger. Z kolei ekstrakt z bakopy drobnolistnej pomaga w walce z bakteriami Salmonella enteritidis, Listeria monocytogenes, Escherichia coli oraz z pałeczkami ropy błękitnej.

3. Adaptogeny zwalczają wolne rodniki

Naukowcy podkreślają ich antyoksydacyjne działanie. Jest to istotne, ponieważ nadmiar wolnych rodników w organizmie jest przyczyną wielu chorób, na przykład miażdżycy. Są także powiązane z zwiększonym ryzykiem występowania chorób neurodegeneracyjnych. Wolne rodniki odpowiadają również za przyspieszenie procesu starzenia się organizmu. Dlatego tak ważne jest spożywanie produktów o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, aby uniknąć negatywnych skutków nadmiaru wolnych rodników.

4. Adaptogeny wpływają korzystnie na układ sercowo – naczyniowy

Są wskazane dla osób z nadciśnieniem tętniczym. Adaptogeny takie jak bakopa drobnolistna czy wąkrota azjatycka pomagają obniżyć ciśnienie krwi. Stymulują także syntezę kolagenu, co wpływa na zwiększenie elastyczności naczyń krwionośnych. Dzięki temu przepływ krwi zachodzi sprawniej i efektywniej. Z kolei ashwagandha pomaga obniżyć poziom “złego” cholesterolu we krwi. Dzięki tym właściwościom adaptogeny są naturalnym wsparciem w profilaktyce chorób krążenia (np. miażdżycy).

5. Dzięki adaptogenom poprawisz koncentrację i usprawnisz pamięć

Te dobroczynne substancje usprawniają funkcjonowanie mózgu, więc warto o nich pamiętać, gdy na co dzień w pracy podejmujemy intensywny wysiłek intelektualny. Ich regularne stosowanie zwiększa zdolność skupienia się, a także poprawia pamięć krótkotrwałą i długotrwałą. Wspierają leczenie choroby Alzheimera i Parkinsona.

6. Adaptogeny – naturalne wsparcie dla odporności

Stosując je, zapewniamy sobie długoterminowe wsparcie dla układu immunologicznego. Dzięki temu, że zwiększa się odporność na stres, a organizm szybciej wraca do stanu równowagi, rzadziej następuje wyczerpanie organizmu. Sprawniej radzimy sobie z szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Które adaptogeny wybrać?

Rozpoczynając przygodę z adaptogenami, możesz nie wiedzieć, które z nich będą dla Ciebie najlepsze. Poniżej znajdziesz charakterystykę najpopularniejszych z nich. Zobacz, jak działają poszczególne adaptogeny.

Ashwagandha (witania ospała)

Ashwagandha (witania ospała, nazywana też indyjskim żeń-szeniem) to jeden z najczęściej stosowanych adaptogenów i jedna z najważniejszych roślin w Ajurwedzie. Jej właściwości znane są od tysięcy lat. W celach leczniczych wykorzystuje się jej liście i korzenie. To właśnie korzenie ashwagandhy są najbogatsze w cenne substancje o nazwie witanolidy.

Witanolidy działają prozdrowotnie i wspierają funkcjonowanie całego organizmu:

• działają przeciwzapalnie, antyseptycznie i bakteriobójczo,
• spowalniają proces starzenia się organizmu,
• pomagają obniżyć poziom “złego” cholesterolu,
• wspierają układ odpornościowy i krwionośny,
• wspomagają pracę układu nerwowego
• pomagają lepiej zadbać o zdrowie psychiczne,
• obniżają ciśnienie krwi.

To właśnie dzięki wysokiej zawartości witanolidów, ashwagandha jest tak ceniona na całym świecie. Jest chętnie stosowana przez osoby aktywne fizycznie i pracujące w warunkach wymagających szczególnego skupienia i wysiłku intelektualnego. Badania pokazują, że ashwagandha wzmacnia koncentrację oraz zwiększa wydolność fizyczną.

Spożywanie ashwagandhy jest też dobrym sposobem na walkę z negatywnymi skutkami stresu. Badania potwierdzają, że witania ospała pomaga w zmniejszeniu napięcia i niepokoju. Poprawia także jakość snu, co jest szczególnie istotne, gdy silny stres nie pozwala normalnie spać.

Ashwagandhę możesz stosować w formie gotowych suplementów diety lub dodawać jej sproszkowany korzeń do napojów i naparów (np. do smoothie lub Księżycowego Mleka).

Chcesz dowiedzieć się więcej o ashwagandzie? Przeczytaj artykuł “Ashwagandha – 10 korzyści z jej stosowania”.

Wąkrota azjatycka (gotu kola)

Wąkrota azjatycka (Centella asiatica L.), znana również jako gotu kola, to kolejna roślina powszechnie stosowana w medycynie Dalekiego Wschodu. Dzięki swoim adaptogennym właściwościom stała się popularna także w Europie. Za jej dobroczynne działanie odpowiadają cenne substancje aktywne o nazwie saponiny triterpenowe.

Właściwości wąkroty azjatyckiej:

• działa bakteriobójczo, przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie,
• korzystnie wpływa na pracę układu sercowo-naczyniowego,
• wspiera układ nerwowy – wspomaga pamięć i wzmacnia koncentrację,
• przyspiesza gojenie ran i zmian skórnych.

Gotu kola świetnie sprawdzi się jako adaptogen dla osób intensywnie pracujących umysłowo. To naturalne wsparcie dla pamięci i koncentracji. Wąkrota azjatycka pomoże Ci także zadbać o zdrowie i dobre samopoczucie. Pomaga obniżyć ciśnienie krwi i wspiera funkcjonowanie układu krążenia. Poprzez korzystny wpływ na produkcję fibroblastów, pośredniczy we wzmacnianiu elastyczności naczyń krwionośnych. Dzięki temu gotu kola jest naturalnym i dodatkowym wsparciem w profilaktyce miażdżycy.

Bakopa (brahmi)

Bakopa drobnolistna (nazywana również brahmi) to pochodząca z Indii roślina o właściwościach adaptogennych. Główne dobroczynne substancje zawarte w bakopie to bakozydy. Bakopa jest doskonale znana i stosowana w Ajurwedzie, prowadzi się także badania kliniczne sprawdzające jej wpływ na zdrowie. Wstępne wnioski z badań są obiecujące: bakopa usprawnia pracę mózgu oraz działa uspokajająco, dzięki czemu pomaga obniżyć napięcie i niepokój. Obecnie badane są możliwości bakopy we wspieraniu leczenia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera.

Korzyści ze stosowania bakopy jest wiele. Oto najważniejsze jej właściwości:

• działa przeciwzapalnie, bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo,
• pomaga obniżyć napięcie związane ze stresem i zmniejszyć niepokój,
• działa antyoksydacyjnie i pomaga chronić organizm przed negatywnym działaniem wolnych rodników,
• wspiera pracę wątroby i działa hepatoprotekcyjnie,
• poprawia koncentrację i pamięć.

Bakopę można stosować w formie gotowych preparatów lub spożywać w formie naparów przyrządzonych z jej ziela. Wystarczy zalać wrzątkiem 2 łyżeczki sproszkowanego ziela bakopy, odstawić na 5-10 minut i wypić po odcedzeniu.

Jak widzisz, regularne i długoterminowe spożywanie adaptogenów, przynosi wiele korzyści. W tak prosty sposób możesz zrobić wiele dobrego dla swojego zdrowia. Pamiętaj, żeby zauważyć pierwsze efekty, musisz uzbroić się w cierpliwość. W przypadku niektórych adaptogenów (np. ashwagandhy) pełne rezultaty widoczne są dopiero po 2-3 miesiącach stosowania. Warto dobrać adaptogeny odpowiednie do indywidualnego zapotrzebowania. Inną kompozycję będą stosowali intensywnie trenujący sportowcy, a jeszcze inną starsze osoby. Pamiętaj także, aby zawsze skonsultować swój wybór z lekarzem, szczególnie gdy stosujesz leki lub jesteś w ciąży lub karmisz piersią. Niektórych ziół i roślin nie powinno stosować się z konkretnymi lekami ani w okresie ciąży.

Bibliografia

1. G. Spychalski, Wąkrota azjatycka ( Centella asiatica L.) – właściwości lecznicze, „Postępy fitoterapii”, 2010, nr 2, s.101.
2. K. Karłowicz – Bodalska, S. Han, T. Han, M. Miranowicz, A. Bodalska, Centella asiatica (L.) Urban, syn. Hydrocotyle asiatica L. – wąkrota azjatycka – znana roślina lecznicza Dalekiego Wschodu, „Postępy Fitoterapii”, 2013, nr 4, s. 225.
3. Assessment report on Centella asiatica (L.) Urban, herba, European Medicines Agency, 2010.
4. Chandrasekhar K., Kapoor J., Anishetty S., A Prospective, Randomized Double-Blind, Placebo-Controlled Study of Safety and Efficacy of a High-Concentration Full-Spectrum Extract of Ashwagandha Root in Reducing Stress and Anxiety in Adults, Indian J Psychol Med 2012 Jul;34, (3):255-62.
5. Parus A., Właściwości farmakologiczne saponi, “Postępy fitoterapii”, 2001, nr , s. 200 -204.
6. E. Hołderna-Kędzia, B. Kędzia, A. Mścisz, Poszukiwanie wyciągów roślinnych o wysokiej aktywności antybiotycznej, „Postępy fitoterapii”, 2009, nr 1, s. 3-11.